Pen Tool gebruiken

Soms krijgen we verzoeken van onze lezers om aan bepaalde onderwerpen aandacht te schenken. Voor het gebruik van de Photoshop Pen Tool zijn dat er inmiddels zoveel, dat we daar graag gehoor aan geven. Lees hier hoe je deze tool het beste kunt gebruiken!

Over paths

Wie het over de Pen Tool heeft, moet het over paths hebben. Een path is namelijk het eindresultaat van het gebruik van de Pen Tool. Met een Pen Tool maakt men dus paths.

Een path is een op vectoren (wiskundige formules) gebaseerde lijntekening. Dit betekent dat je een path kunt vergroten of verkleinen zonder dat het daarmee details zou verliezen. Dit in tegenstelling met een rasterafbeelding zoals een foto, die slechter wordt wanneer deze wordt vergroot.

Een path kan heel eenvoudig zijn, zoals een punt of een rechte lijn. Maar met een path kan ook een heel complex figuur worden getekend. In theorie kun je alles wat je met een lijn kunt tekenen, in een path plaatsen.

Een path heeft in Photoshop een lijndikte van nul. Je kunt hem wel zien terwijl je met Photoshop aan het werk bent, maar als je een bestand exporteert naar bijvoorbeeld JPG, dan zie je het path niet meer terug. Dus wat heb je eigenlijk aan een path?

Nut van paths

Paths zijn super handig! Je kunt er bijvoorbeeld een logo mee maken dat, omdat het een vector georiënteerd bestand is, in elke grootte goed af te beelden is om deze vervolgens als rasterbestand te exporteren. Het maken van vectorbestanden doe je normaal gesproken in een product als Adobe Illustrator, maar dat zou dus ook gewoon in Photoshop kunnen!

Paths kun je heel goed gebruiken om objecten uit een foto te knippen. De behoefte om objecten los te krijgen van hun achtergrond bestaat bij veel fotografen en hoe beter je dat kunt doen, hoe realistischer het uiteindelijke resultaat wordt. Vandaar het verzoek van een groot aantal fotografen aan Panthera Visual Media om hier eens aandacht aan te schenken.

Let wel: er zijn heel wat mogelijkheden om objecten vrij te maken van hun achtergrond. De Pen Tool is er daar slechts een van. Er bestaan meerdere mogelijkheden omdat verschillende situaties om verschillende oplossingen vragen. De Pen Tool is een geweldig instrument voor het uitknippen van rechte of gebogen vormen. Wil je van een fotomodel de los wapperende haren vrij maken van de achtergrond, dan kun je daar beter een andere methode voor gebruiken.

Menu of knoppen

Het is de praktijk die ons geleerd heeft dat het werken met het menu voor de Pen Tool minder handig is dan het werken met short-cuts. We zullen daarom in dit artikel daar ook mee werken. In feite hoef je er weinig te kennen: we gebruiken in praktijk vooral P, Shift, Ctrl en Alt. En daarmee kunnen we de belangrijkste dingen prima voor elkaar krijgen!

Rechte figuren

Laten we beginnen met eenvoudige figuren.

  1. Druk op P (de Pen Tool wordt geactiveerd)
  2. Klik ergens in een afbeelding (een punt verschijnt)
  3. Klik ergens anders in een afbeelding (een tweede punt verschijnt met een lijn tussen beide punten)
  4. Plaats nog een paar punten
  5. Beweeg de muisaanwijzer boven het eerst geplaatste punt (er verschijnt een rondje) en klik daar op. Nu heb je een ‘gesloten figuur’ gemaakt (zie afb 1A).

Een ‘shape’ maken

Een shape in Photoshop is niets anders als een path dat is ingekleurd. Een shape kun je wel zien in het uiteindelijke resultaat. Met een path kun je daarom een logo maken, welke je als shape inkleurt zodat je deze kunt exporteren als afbeelding. Het inkleuren doe je zo:

  1. Klik op het tabblad Paths
  2. Klik met de rechtermuisknop op het path dat je wilt inkleuren
  3. Kies voor Fill Path en vul de gewenste gegevens in (zie afb 1B)

Een path aanpassen

Een eenmaal gemaakt path komt onder het tabblad Paths te staan en kun je op ieder moment aanpassen.

  1. Druk op P
  2. Houd Ctrl ingedrukt en klik op een lijnstuk of punt van het path (de hoekjes verschijnen en het path is dus weer geselecteerd)
  3. Houd Ctrl ingedrukt en versleep een aantal hoekjes (het path verandert, maar de eerder gemaakt fill blijft bestaan, zie afb 2A).

Dit leert je dat je een eenmaal gemaakt path niet alleen eenvoudig kunt hergebruiken en eventueel kunt aanpassen, maar ook dat de gekleurde inhoud zoals wij die hebben aangebracht, niets te maken heeft met het path. Op het moment van het inkleuren werd deze inkleuring namelijk op een layer geplaatst, en niet aan het path gekoppeld. Wil je daarom dat de nieuwe vorm opnieuw wordt ingekleurd, dan verwijder je eerst deze layer en voer je opnieuw een Fill Path uit zoals hierboven beschreven. Zie ook afb 2B.

Inkleuring vasthouden

Wanneer je eenmaal een gesloten figuur hebt gemaakt, kun je er ook voor zorgen dat bovenstaande probleem niet optreedt wanneer je het path wijzigt:

  1. Maak een gesloten Path
  2. Zorg dat het path geselecteerd is
  3. Voeg een Color Fill Adjustment Layer toe en kies de kleur die je wilt

Wijzig je nu het path, dan zal het gesloten figuur steeds ingekleurd blijven met de gekozen kleur.

Horizontale en verticale lijnen

Je weet nu dat wanneer je twee punten plaatst, de Pen Tool daar automatisch een rechte lijn tussen plaatst. In een aantal gevallen zou je misschien willen dat die lijnen echt horizontaal of verticaal lopen. Dat kun je eenvoudig afdwingen door het volgende te doen:

  1. Druk op P
  2. Klik ergens in een afbeelding (een punt verschijnt)
  3. Klik ergens anders in een afbeelding terwijl je Shift ingedrukt houdt.

Dit werkt zowel horizontaal als verticaal. Gewoon even uitproberen!

Als selectietool

We kunnen ons voorstellen dat je op dit moment misschien nog denkt dat de Pen Tool, gebruikt als selectietool om objecten uit te knippen, nog niet echt zijn voordelen heeft bewezen. Met de Lasso Tool of bijvoorbeeld de Polygonal Lasso Tool kun je dan ook zowat hetzelfde, maar we hebben het dan ook nog niet gehad over het maken van paths met gebogen lijnen. En nu net daar zul je, voor het uitknippen van objecten, heel veel meerwaarde van de Pen Tool kunnen ervaren!

Een boog

Laten we een boog maken:

  1. Druk op P
  2. Klik ergens in een afbeelding (een punt verschijnt)
  3. Klik ergens anders in een afbeelding, maar houd de muisknop ingedrukt en versleep deze een stukje terwijl je de muisknop dus ingedrukt houdt. Er ontstaan nu een zogenaamde “hendel” die in afb 3A te zien is.

De hendel heeft twee ‘handvatten’. Het eerste handvat wijzigt de kromming voor het lijnstuk dat naar de hendel toeloopt, het tweede handvat het lijnstuk dat juist van de hendel afloopt (en in ons voorbeeld dus nog niet geplaatst is).

De hendel kan worden gekanteld rond het aangrijpingspunt in het path, hier het einde van de lijn van het path. Houd Ctrl ingedrukt om de hendel te bedienen. Door de hendel langer te maken, wordt de kromming sterker, door de hendel te kantelen, verleg je het hoogtepunt van de kromming.

Laten we hier eens mee experimenteren:

  1. Druk op P
  2. Plaats een punt
  3. Plaats een tweede punt, houd de muisknop daarbij ingedrukt en sleep de muisaanwijzer iets verder zodat een hendel ontstaat (zie afb 3B)
  4. Houd nu Ctrl ingedrukt en sleep met de muis het bovenste blokje langer en naar links.

Zoals te zien in afb 3C is de kromming nu hoger geworden (door het verlengen van de hendel) maar is het hoogtepunt ook meer naar links komen te liggen (door het kantelen van de hendel).

We gaan nu verder:

  • Plaats nog een punt (zonder Ctrl ingedrukt, maar houd de muisknop ingedrukt en maak een nieuwe hendel)

Je ziet nu dat alleen het onderste deel van de eerste hendel zichtbaar is. Dit komt omdat deze effect heeft op het ‘volgende lijnstuk’. Het bovenste deel van de hendel heeft alleen effect op het lijnstuk dat naar de eerste hendel toeloopt, en is hier dus niet relevant.

Door het onderste deel van de eerste hendel te verlengen, te verkorten of te kantelen, en hetzelfde te doen met het bovenste deel van de tweede hendel, kunnen we een golf in het tweede lijnstuk maken. Zie ook afb 3D.

En verder

Hoewel je zou kunnen denken dat je met rechte lijnen en bogen wel zowat alle vormen zou moeten kunnen tekenen, is er nog een uitzonderingssituatie. En dat is wanneer een boog abrupt over gaat in een rechte hoek, zoals je dat in afb 4A ziet.

Het is onmogelijk om met een hendel zoals we die tot nu toe gebruikten, een dergelijke figuur te maken. Immers, de hoek rechtsboven die van een kromme naar zowat een hoek van 90 graden gaat, kun je niet met het kantelen van de hendel voor elkaar krijgen.

Wat je daarvoor moet doen, is de hendel ‘breken’ zodat het bovenste deel en het onderste deel onafhankelijk van elkaar gaan werken. En dat doe je door de Alt toets in te drukken. Dit werkt zo:

  1. Activeer een hendel
  2. Houd de Alt toets ingedrukt terwijl je een van de punten beweegt

Er ontstaat nu een hoek in de hendel zoals je in afb 4B kunt zien. Het onderste deel van de hendel beweegt hierdoor geheel onafhankelijk van het bovenste deel zodat je deze in een hoek van 90 graden kunt leggen op de kromme lijn. Daarmee ontstaat de scherpe hoek in het figuur.

Bijstellen

Hiermee weet je wel de belangrijkste dingen om een goede start te kunnen maken in het werken met de Pen Tool. Belangrijk is om er veel ervaring mee op te doen. Geloof ons, je wordt er snel handiger in wanneer je het een beetje oefent en dat zal zeker de moeite waard blijken te zijn!

Dat wat je overigens met de Pen Tool doet, kun je gemakkelijk bijstellen. Ctrl+Z brengt je steeds een stapje verder terug en met Ctrl ingedrukt kun je een path achteraf eenvoudig aanpassen.

Extra’s

Er zijn natuurlijk nog wel wat zaken die je kunt ontdekken. Activeer je bijvoorbeeld de Pen Tool, dan ontstaat bovenin een toolbar. Standaard staat deze op ‘path’, maar je kunt bijvoorbeeld ook kiezen voor shape. Daarbij horen opties als lijndikte en invulkleur, maar ook het combineren van verschillende shapes en allerlei handige uitlijnfuncties. Een en ander hierin wijst zichzelf, denken wij.

Wanneer je voor path gekozen hebt, zie je dat in de toolbar de optie Auto Add/Delete bestaat. We raden je aan deze in te schakelen. Klik je met de Pen Tool zonder dat je Ctrl of Alt hebt ingedrukt op een lijnstuk in een path, dan krijg je hierdoor daar automatisch een knooppunt bij. Maar staat er al een knooppunt, dan zal die juist verdwijnen wanneer je daar op klikt.

Bedenk, hoe minder knooppunten je nodig hebt om een figuur te tekenen, hoe beter dat waarschijnlijk is.

En dan, selectie?

Ja, als je eenmaal een object hebt voorzien van een path (zie afb 4C), dan wil je daar natuurlijk wel een selecte van kunnen maken. En dat is eenvoudig. Activeer het path en druk op de rechtermuisknop. In het menu kun je kiezen voor “Make Selection”. En daarmee kun je het object dan van de achtergrond vrij maken.

Zoals je ziet hebben we voor het uitknippen van de koffiemok in afb 4C, een path rond het kopje gemaakt, maar ook rond het handvat. Daar waar het handvat begint, ontstaat een scherpe hoek. Daar hebben we dus met Alt gewerkt. Toen het path klaar was, hebben we van het path een selectie gemaakt en de mok van zijn achtergrond vrij gemaakt. Met de Pen Tool was dit een fluitje van een cent. Binnen enkele seconden was het namelijk klaar. Dat zal je niet zo snel lukken met de lasso tool!

 

 

 

 

 

Afb 1: Het maken van rechte figuren en 'shapes'.
Afb 2: Aanpassen van paths en shapes.
Afb 3: Werken met de hendels om bogen te kunnen maken.
Afb 4: Het uitknippen van objecten.