Glamourfotografie is een fotografiestijl waarbij de aantrekkelijkheid en de verleidelijkheid van een model worden benadrukt. Een leuke, maar ook best een moeilijke stijl om te maken.
Wat is kenmerkend?
Bij glamourfotografie is het onderwerp de verleidelijkheid van het model. Daarom ligt de nadruk op het model en niet op de kleding. Het gaat daarbij om de aantrekkelijkheid van het model en de wijze waarop het model dit gebruikt om de kijker te verleiden.
Hoewel glamourfotografie volgens sommigen dicht tegen erotische fotografie aanschurkt, is het toch echt niet hetzelfde. Glamourfotografie is veel minder expliciet en wordt daarom meestal nog wel moreel geaccepteerd, al is het soms op het randje. Een glamourkalender wordt daarom misschien niet in ieder huishouden teruggevonden, maar men kijkt niet vreemd op als deze wordt aangeboden tussen de andere kalenders bij de Bruna of wanneer er eentje hangt in een werkplaats of op een kantoor.
Een typisch kenmerk van een glamourfoto is dat het onderwerp altijd een zelfbewuste uitdagende vrouw laat zien. Ze lijkt de kijker schaamteloos te willen verleiden. Er zit dan ook een zekere directheid in de foto’s. De modellen kijken hiervoor vaak recht naar de camera en proberen zich niet te verbergen. Ze stralen uit dat ze zich niet schamen voor wat ze doen.
Hoe is het ontstaan?
In de jaren twintig van de vorige eeuw lieten actrices zoals Greta Garbo en Marion Davies een nieuw soort portretten van zichzelf maken (zie afb 1). Dit waren niet meer de afstandelijke portretten van vrouwen van voor die tijd, die statig genoemd zouden kunnen worden en veel weg hadden van de officiële staatsiefoto's van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima van nu. De nieuwe glamourfoto’s waren portretten van zelfbewuste vrouwen die verleidelijk in de camera keken. Deze actrices kwamen in hoofdrollen terecht, de positie van de vrouw verschoof en het ideaalbeeld was niet meer de vrouw als volger en bediende van haar man, maar ze was iemand geworden waarom gestreden moest worden. Ze had een eigen mening en liet dat ook merken.
Aan het einde van de jaren veertig in dezelfde eeuw veranderde de houding van het publiek over naakt en seksualiteit naar een die meer ontspannen genoemd mag worden. Er mocht meer en er moest meer kunnen. De verleidelijke foto’s van actrices uit de jaren twintig waren vooral van hun gezichten gemaakt als portretfoto’s. Die werden nog steeds gemaakt, zoals die van Audrey Hepburn die in afb 2 te zien is. Maar deze waren zo onschuldig dat ze niet meer goed pasten bij het nieuwe tijdsbeeld en de behoeften van die periode. Het werd niet meer als voldoende verleidelijk beschouwd. Het moest dus verder gaan, spannender worden.
Bettie Mae Page, die in 2008 stierf, werd in 1928 geboren en was een jonge vrouw die in 1949 in New York ging wonen in de hoop een aanbod te krijgen om in een film te mogen spelen. Zij kreeg een aanzienlijke bekendheid omdat zij foto’s van zichzelf liet maken die, voor die tijd, als openlijk seksueel moeten worden beschouwd en tot de toenmalige pornografie gerekend moeten worden (zie afb 3). Maar juist deze foto’s, waar zij als pin-up op werd afgebeeld, hebben veel invloed gehad op de verdere ontwikkeling van de glamourfotografie.
De foto’s van Bettie Page werden als te expliciet gevonden, maar er ontstond daardoor een stijl die als wel acceptabel werd beschouwd. Deze glamourfoto’s hadden in het begin meestal een vrouw als onderwerp die onverwachts gezien werd in een voor haar min of meer beschamende situatie. Iemand liep per ongeluk haar slaapkamer binnen terwijl zij zich aan het omkleden was, ze had net haar bikini bovenstukje uitgedaan en beschermde haar borsten met haar handen of armen of haar jurkje wapperde op door een windrooster (denk aan de bekende foto van Marilyn Monroe boven het luchtrooster). Voorbeelden van thema’s die vandaag de dag nog steeds worden gebruikt. Maar er werden ook al meer expliciete glamourfoto's gemaakt, zoals afb 4 waarop Marilyn Monroe te zien is.
Stijlen in stijlen
Er is een groep glamourfotografen dat de stijl en uitstraling van de oude Greta Garbo glamourfotografie nastreeft. Met make-up en kapsels en gefotografeerd in zwart-wit, worden ook de foto’s uit de jaren veertig tot zestig nog steeds nagebootst (zie afb 5).
Dit zijn foto’s met meestal veel contrast, donkere schaduwen en sterke highlights. De huid van de modellen wordt in Photoshop of een soortgelijk product “perfect” gemaakt, wat betekent dat het tot helemaal glad en zonder rimpeltjes, bobbeltjes of gaatjes wordt bewerkt.
Naast deze varianten van glamourfotografie zijn er ook de bekende pin-ups van de Playboy uit de jaren zeventig die tot de glamourfotografie gerekend kunnen worden en nog steeds gemaakt worden. Een heel andere stijl waarbij naaktheid, vaak deels bedekt, een cruciale rol speelt. Deze foto’s worden juist wel in kleur gemaakt (zie afb 6).
In de tijd van Charlie Chaplin (begin 1900) bestond er pornografische fotografie die we nu soms als glamourfotografie zouden kunnen beschouwen (zie afb 7). Een aantal glamourfotografen heeft zich dan ook gespecialiseerd in het maken van dergelijke foto's.
Afin, aan deze voorbeelden is te zien hoe breed het werkgebied van de glamourfotograaf eigenlijk is. Maar in alle varianten en door alle jaren heen komt steeds hetzelfde thema terug wat deze foto’s naadloos met elkaar verbindt: de verleidelijke en zelfbewuste vrouw.
Hedendaagse glamourfotografie
In de afgelopen decennia werd de glamourfotografie directer dan ooit. Onder invloed van het internet en bladen zoals Playboy werd glamour en naakt heel toegankelijk en zelfs ‘normaal’. De oude glamourfoto’s verloren daardoor hun aantrekkelijkheid. De grenzen schoven op en de stijl werd harder en explicieter.
Er is sinds enige tijd echter een kentering merkbaar. We worden weer “preutser”. Er komt daardoor weer minder naakt in de glamourfotografie voor en de foto’s mogen niet meer enkel erotisch verleidelijk zijn. Ze moeten ook mooi zijn en de vrouw op de foto als individu laten zien. De glamourfotografie is zich hiermee weer aan het ontdoen van het lichte softporno gehalte dat zij zich eigen had gemaakt. Men richt zich weer meer op de verleiding via de poses en blikken.
In het Nederlandse maandblad Linda verscheen in januari 2016 een photoshoot met glamourfoto’s van Geraldine Kemper en Kim Feenstra waarin zij, deels naakt, met elkaar het bed deelden. Tien jaar daarvoor zou een aantal van deze foto’s waarschijnlijk tot de softporno worden gerekend. En nu, iets meer dan tien jaar na dato, zou het straks misschien ook niet meer kunnen. Door het verschuiven van de opvattingen en de daarbij behorende normen, verandert de glamourfotografie voortdurend, maar de foto’s die toen in de Linda stonden kunnen nu nog als een goed voorbeeld worden beschouwd van de hedendaagse glamourfotografie.
We zijn inmiddels zo gewend geraakt aan het zien van borsten en billen dat dit al lang niet meer voldoende blijkt te zijn om de verleidelijke foto’s te kunnen maken die men met glamourfotografie nastreeft. Willen we een verleidelijke foto maken, dat is daarvoor actie nodig. Geraldine en Kim stonden samen op de foto en vooral de interactie tussen beiden leverde de benodigde spanning op. Voor een fotomodel alleen is dat moeilijker. Ze maakt gebruik van de camera als tegenspeler en moet alles uit zichzelf halen om de foto interessant genoeg te maken.
Om de spanning nog meer te kunnen vergoten worden steeds vaker props toegevoegd die een suggestieve werking hebben. Meisjes die melk drinken en waarbij de gemorste melk over hun borstkas loopt, is daar een goed voorbeeld van. Er worden ook kersen of aardbeien gegeten, met de tong langs een vinger of een lolly gelikt.
Glamourfotografen maken daarnaast nu meer als ooit tevoren gebruik van bedekt naakt in hun foto’s om hetzelfde effect te kunnen bereiken als de foto’s van de geheel aangeklede dames rond 1970 waarbij ze toch rekening kunnen houden met de kentering in de maatschappij. Door de veranderende, soms ogenschijnlijk in tegenstelling zijnde normen, is veel vaardigheid nodig om vandaag de dag nog goede en geaccepteerde glamourfoto’s te maken. We vinden aan een kant de individuele vrijheid een heel hoog goed, menen dat naakt normaal zou moeten zijn, maar we vinden ook steeds meer dat niet alles hoeft te kunnen. Een aardig dilemma voor de glamourfotografie.
Erkenning binnen in de fotografie
Hoewel met glamourfotografie nog steeds veel geld wordt verdiend en het in praktijk moeilijk blijkt te zijn echt goede glamourfoto’s te maken, wordt deze stijl van fotografie door veel fotografen als een wat minderwaardige fotostijl beschouwd wanneer het om de hedendaagse glamourfotografie gaat.
Don Hales, een bekende glamour fotograaf, is het daar absoluut niet mee eens. Hij stelde: "Modefotografie verkoopt een product, glamourfotografie verkoopt het model”. In dat opzicht heeft hij vast en zeker gelijk. Bij glamourfotografie gaat het immers helemaal om het model.
Misschien is dat ook wel de reden dat veel fotomodellen glamourfotografie juist leuk vinden om te doen. En niet alleen fotomodellen, ook ‘gewone vrouwen’ en dat uit alle lagen van de bevolking en van alle leeftijdscategorieën. Zij blijken glamourfotografie leuk te vinden, gezien het aantal verzoeken dat hiervoor bij fotografen zoals Panthera Visual Media nog steeds wordt ingediend.
Een deel van de aantrekkingskracht van glamourfotografie is misschien ook wel gelegen in het feit dat glamour door veel mensen in verband wordt gebracht met rijkdom en beroemdheden. Voor vrouwen die de aandacht op zichzelf willen leggen en graag een beroemdheid zouden zijn, zal glamourfotografie daardoor zeker een bepaalde aantrekkingskracht kunnen hebben. Een ding is in ieder geval zeker: de glamourfotografie heeft mensen in de gelegenheid gesteld om af en toe met behulp van een fantasie te ontsnappen. En alleen dat al maakt het al leuk genoeg om er mee bezig te zijn.
Er wordt wel beweerd dat glamourfotografie plat is. Het zou een vorm van toegestane erotiek zijn met een kunstzinnig randje. Daarnaast zou het vrouw onterend zijn. Wij vinden deze opvatting te ver gaan en wij beschouwen een dergelijke uitlating over glamourfotografie niet als een die recht doet aan wat er allemaal binnen de breedte van glamourfotografie wordt gedaan. Voor sommige foto’s gaat dat zeker op, voor andere beslist niet. Wanneer gekeken wordt naar glamourfotografie zoals in afb 8, dan zou men dit toch niet tot de erotische fotografie mogen rekenen.
Binnen glamourfotografie gaat het om elementen als vertrouwen, gezelligheid, uitdaging en een bepaald gevoel van humor. Er wordt zeker gespeeld met erotiek en aantrekkelijkheid, maar als het goed is, niet op een onterende manier. Goede glamourfotografie maakt van de modellen dan ook geen lustobjecten maar begerenswaardige vrouwen.
Toch ligt er zeker een gevaar op de loer. Glamourfotografie stigmatiseert en men zou er de conclusie uit kunnen trekken dat de ideale vrouw vooral een seksueel aantrekkelijk en verleidelijke persoon zou moeten zijn. Ze zou er uit moeten zien zoals de vrouwen er op de glamourfoto’s uitzien. Ze moet zo mooi zijn en net zo begerenswaardig als op de foto.
Nu is er natuurlijk niets mis met mooi zijn, maar als mensen alleen maar mooi zijn, dan zou dat maar een leeg bestaan betekenen. Daarnaast kun je moeilijk voldoen aan een ideaal beeld dat alleen door computertechnologie gecreëerd kan worden, en dat kan tot frustratie leiden. Dat een mens veel meer is dan een sensueel aantrekkelijk wezen alleen, zou iedereen moeten weten, maar dit kan door eenzijdige voorbeelden wel tot verkeerde beeldvorming leiden. De glamourfotografie moet zich daar terdege bewust van zijn.
Nabewerking
Er bestaan geen glamourfoto’s meer zonder dat ze bewerkt zijn in een beeldbewerkingspakket zoals Adobe Photoshop. Hiermee wordt de huid geëgaliseerd, worden kleurcorrecties uitgevoerd en in enkele gevallen zelfs lichaamsdelen beter geproportioneerd. Glamourfotografie heeft niet als doel om de ‘realiteit’ te laten zien. Er moeten aantrekkelijke foto’s worden gerealiseerd. Photoshop kan daar een belangrijke rol in betekenen.
Soms gaan de nabewerkingen zo ver, dat fotomodellen zichzelf niet meer herkennen in het uiteindelijke resultaat. Het gezicht en/of het lichaam kan zo veranderd zijn dat het fotomodel er geen herkenning meer in terug vindt. Voor het doel van deze foto’s maakt dat misschien niet uit, maar voor het fotomodel kan dit wel vervelend overkomen. Iedere aanpassing wordt immers uitgevoerd omdat het een verbetering zou zijn. En je verbetert alleen maar iets wanneer je het niet goed genoeg vindt. Belangrijk dus om dit vooraf met elkaar te bespreken.
Bedenk in dergelijke gevallen dat het gaat om aanpassingen die een betere glamourfoto moeten opleveren, niet omdat het beter zou zijn om er zo uit te hebben gezien. De fotograaf zorgt er met zijn aanpassingen slechts voor dat er een ‘glamourmeisje’ wordt gepresenteerd, en dat concept vereist een aantal kenmerken waar je normaal als vrouw misschien niet aan voldoet en waarschijnlijk ook niet aan zou willen voldoen.
Het typische ‘glamourgezicht’ bestaat bijvoorbeeld vaak uit een nogal ‘lege’ en ‘simpele’ uitdrukking gericht op een hoog sexappeal gehalte en verleiding. Het neigt soms naar een beetje een plastic (te perfect) uiterlijk en gaat dan ook richting Amerikaanse stock foto’s. Echte mensen willen er niet plastic uitzien. De glamourfoto toont dan ook geen echt mens, maar een fantasie.
Het typische ‘glamourlichaam’ is niet gespierd of functioneel, maar vooral seksueel aantrekkelijk. Er gaat daarom extra veel aandacht tijdens het bewerken van de foto’s naar het gezicht, de borstpartij, het middel, de billen en de benen. Glamourfoto’s willen voldoen aan het seksuele ideaalbeeld van het moment waarop ze gemaakt worden. Nu is dat misschien dun en lang, met gemiddeld grote borsten en mooi gevormde billen, maar in de jaren ’60 was dat ideaalbeeld heel anders en meer gericht op het decolleté en het kapsel. Het is daarom leuk om glamourfoto’s van vroeger te bekijken. Dat relativeert niet alleen, dat geeft ook te denken over hoe we nu tegen bepaalde zaken aankijken.
Tot slot
Glamour staat voor een stijl waarin het gaat om te betoveren op basis van aantrekkelijkheid en verleiding. Het bevat een groot “zie mij” gehalte van het onderwerp en straalt trots en zelfverzekerdheid uit. De Photoshop bewerkingen zijn er op gericht deze zaken te benadrukken. De foto moet laten zien dat het terecht is dat ze zo zelfverzekerd in de lens kijkt. Ze voldoet immers aan het ideaalbeeld en “mag” dus ook zelfverzekerd en misschien zelf wel een beetje arrogant zijn.
