Macro Panorama

Een panorama maken van een landschap is niet zo moeilijk, maar is dat ook te doen van een macro scene?

Panorama

Een panorama van een landschap maken is niet zo moeilijk als het lijkt. Sommige camera’s hebben hiervoor functies ingebouwd maar ook met camera’s zonder panorama functie is een dergelijke afbeelding snel gemaakt.

Plaats de camera hiervoor op een statief, zet het in de M-stand, zet autofocus uit en maak een aantal foto’s van het landschap terwijl je voor iedere opname de camera een stukje hebt gedraaid zodat de gehele scene wordt vastgelegd in de verschillende opnames. Zorg dat de foto’s onderling enige overlap kennen. Deze overlap kun je later gebruiken om de afzonderlijke foto’s goed aan te laten sluiten tot een geheel.

Sterker nog, een aantal beeldbewerkingspakketten zoals Adobe Photoshop kan het aansluiten automatisch voor je uitvoeren. Dat doe je in Photoshop met behulp van de menuoptie File, Automate, Photo Merge.

Macro Panorama

Het wordt wel moeilijk wanneer je een panorama wilt maken van een relatief kleine scene. Dit heeft onder andere te maken met de relatieve afstand tussen de objecten in de scene en de afstand tot de camera. Hierdoor treedt iets op wat het parallax effect wordt genoemd. Het parallax effect bestaat ook in opnames van een scene die veel verder van de camera verwijderd is, zoals een landschap, maar omdat het effect daar veel minder goed zichtbaar is, heb je daar veel minder last van.

Bij het maken van een panorama van een relatief kleine scene komt dus wel wat meer kijken en dat is op te lossen door met een nodal slide te werken waardoor je over het nodal point de camera draait. Maar er is ook een andere manier. Daar gaan we hier een keertje van laten zien hoe dat werkt.

Stroken fotograferen

Stel je zou een panorama willen maken van een miniatuur treinbaan. Je zou er dan voor kunnen kiezen om de camera te voorzien van een macro objectief en steeds een stukje van de treinbaan te fotograferen. Door de camera evenwijdig aan de treinbaan steeds een stukje te verschuiven krijg je foto's waar je als het ware gelijkwaardige stroken uit zou kunnen knippen. Die stroken van de treinbaan kun je aan elkaar zetten tot een geheel. In afb 1 zie je de treinbaan waar de camera voor wordt bewogen om de stroken (aangegeven met oranje balkjes) vast te kunnen leggen.

Hoek, afstand en zo...

Willen de stroken achteraf goed tegen elkaar aan gelegd kunnen worden, dan moeten ze aan een aantal voorwaarden voldoen:

  • Een zekere mate van overlap vertonen
  • Vanaf dezelfde afstand gefotografeerd
  • Vanuit een hoek van 90 graden gefotografeerd
  • Vanuit dezelfde hoogte gefotografeerd
  • Zonder autofocus ingeschakeld
  • De belichting van de afzonderlijke opnames moet gelijk blijven

Als aan een van deze voorwaarden niet wordt voldaan, dan heeft dat mogelijk een negatief effect op het uiteindelijke resultaat.

De praktijk

Het valt niet mee om een camera in precies dezelfde hoek en met dezelfde afstand tot de scene steeds een stukje te verplaatsen. Daarvoor zou je gebruik kunnen maken van een karretje zoals een rolschaats. Hier zijn ook hulpmiddelen voor in de handel. Er zijn bijvoorbeeld rails te koop waarmee de camera over een zekere afstand traploos kan worden verschoven en er bestaan ook speciale karretjes waarop zelfs een statiefkop is bevestigd.

In afb 2 zie je dat wij gebruik hebben gemaakt voor de foto's van dit artikel van een karretje dat over een rails kan worden bewogen. Dit is een apparaat dat prijzig is, maar de fotograaf of filmer wel allerlei handige opties biedt. Je kunt echter ook met veel goedkopere oplossingen werken om ongeveer hetzelfde te doen.

Op afb 2 zie je meteen waaruit onze opstelling bestond: de rails voorzien van camera en een kar, Daarvoor hebben we een plateau geplaatst waar we een heel oud schaakspel op hadden neergezet. Dit schaakspel stamt nog uit mijn jeugd en is met de hand gemaakt waardoor de stenen onderling verschillen. We hebben daar thuis heel wat spelletjes mee gespeeld en ook nu nog speel ik er regelmatig mee wanneer ik met mijn zoons de schaakdegens kruis.

Deze opnames

Om van dit schaakspel een macro panorama te maken op de manier zoals beschreven, hebben we een tiental foto’s gemaakt. Voor iedere foto schoven we onze camera ongeveer 10 cm op zodat we de gehele scene in beeld konden brengen. Afb 3 is een van deze foto’s geworden.

Het fotograferen werd door onze opstelling kinderspel. Achteraf beek dat we wel minder foto’s hadden hoeven te maken omdat er een groter deel werd overlapt als dat nodig bleek te zijn.

Automate gaat mis

In Photoshop probeerden we met de standaard File, Automate, Photo Merge deze foto’s te combineren, maar dat lukte niet, ongeacht welke opties we gebruikten. Afb 4 bleek het beste resultaat te worden wat met Photoshop automatisch bereikt kon worden. Omdat de foto’s recht van voren werden genomen, wist Photoshop niet goed wat hij hier mee aan moest. Blijkbaar is de automatische functie gericht op de standaard landschap panorama’s. Met deze rechte stroken kon hij niet zo veel.

Wij vermoeden dat Photoshop problemen wil oplossen die wij niet hebben, namelijk het probleem dat de foto’s niet goed op elkaar aansluiten omdat ze steeds in een andere hoek zijn gefotografeerd en het nodal point niet het draaipunt zou zijn geweest van de camera. Photoshop gaat er daarbij blijkbaar van uit dat de camera niet verplaatst wordt, maar draait. Logisch ook, want dat gebeurt natuurlijk het wanneer normaal gesproken panorama opnames worden gemaakt.

Bij onze opstelling draaien we de camera niet maar verplaatsen hem juist. Kortom, het oude vertrouwde handwerk dus gebruiken, want Photoshop is problemen aan het oplossen die wij niet hebben. Maar wij hebben natuurlijk wel een ander probleem. De opnames zijn allemaal vanuit een ander perspectief gefotografeerd omdat het nodal point zich steeds verplaatst. Een goede overlap kun je daardoor niet krijgen. Dat kan opgelost worden door de stroken niet te breed te maken. Het resultaat bestaat hierdoor uit fraai aangesloten stroken, maar stroken die wel uit een ander perspectief zijn gefotografeerd en daardoor feitelijk niet de werkelijkheid laten zien wanneer ze gecombineerd worden. Door de stroken smal te houden wordt het verloop van het perspectief tussen de verschillende opnames weggedrukt en valt het voor de kijker niet meer op. 

Wanneer je goed kijkt naar afb 4 en deze vergelijkt met afb 5 begrijp je meteen wat we bedoelen: de afzonderlijke opnames sluiten niet altijd even goed op elkaar aan en je moet dus wat doen om het geheel te laten kloppen. De zwarte loper aan de rechterkant laat zien dat het perspectief bij foto 4 anders is dan die van foto 5. Kijk maar eens waar de pion staat voor de loper ten opzichte van de loper. We kijken echter naar dezelfde opstelling en ook dezelfde foto's die gemaakt zijn om de panorama's te maken. Bij afb 4 heeft Photoshop de aangeleverde foto's zo aan elkaar gezet zoals hij dacht dat dit het beste zou zijn. Bij afb 5 hebben we dat handmatig gedaan, uitgaande van smalle stoken die we uit die foto's hadden gebruikt. 

Handmatig

In Photoshop hebben we de afzonderlijke afbeeldingen op elkaar gelegd. Door steeds de bovenste layer deels transparant te maken met behulp van een mask, konden we de afbeeldingen goed op elkaar leggen. Hieruit ontstond uiteindelijk afb 5. Voor afb 6 hebben we een nieuwe opstelling gebruikt maar de werkwijze hetzelfde gehouden. De vreemde bocht die je goed in afb 6 ziet zitten aan de rand van het schaakspel aan de linkerzijde, is overigens geen fout. Het bord is gewoon niet recht en ziet er echt zo uit.

Afb 1: Van de scene worden 'stroken' gefotografeerd
Afb 2: Wij hebben een karretje op rails gebruikt
Afb 3: Een van de afzonderlijke foto's
Afb 4: Photoshop krijgt het automatisch niet goed voor elkaar
Afb 5: Handmatig plaatsen werkt wel
Afb 6: Vanuit een ander perspectief gefotografeerd