Iedere camera is technisch, maar met een technische camera wordt toch iets anders bedoeld. In dit artikel lees je wat een technische camera is, hoe die werkt en waarvoor dit apparaat wordt gebruikt.
Een bijzondere camera
Toen ik fotografie als vak studeerde, meer dan veertig jaar geleden alweer, bestond er geen digitale fotografie. Wij werkten met films die ontwikkelt moesten worden in ontwikkel- en fixeerbaden en we brachten daarom heel wat tijd in donkere kamers door.
Op onze opleiding hadden we een bijzondere camera. Die was zo groot dat er een trapje op was gemonteerd omdat je er op moest klimmen. Je stopte er een cassette in die je in de donkere kamer had gevuld met een lichtgevoelige film. Die film kon zo maar zo groot als een A4 zijn. Ik meen dat de maximale maat 60 x 60 cm was. In de cassette paste in ieder geval slechts één film.
Iets van een meter onder het objectief bevond zich de tafel waarop je iets kon leggen, bijvoorbeeld een pasfoto. En dan maakte je een foto van die pasfoto op die grote film. Die film werd dan het negatief waarvan je afdrukken kon maken. Dat was de manier om, zonder veel verlies van kwaliteit, de kleine pasfoto naar een groot formaat portret om te kunnen zetten.
Maar op die tafel kon je ook een voorwerp leggen, bijvoorbeeld een dobbelsteen. Doordat je de lens ten opzichte van de film kon kantelen, maar ook de tafel kon laten hellen, was het hiermee mogelijk het scherptediepte gebied te verleggen. Heel bijzonder om mee te werken!
Formaten
Een full frame sensor van nu heeft een formaat van 24 x 36 mm. Even groot als het formaat van het filmrolletje dat met name de wat oudere fotografen nog maar al te goed zullen kennen. Dit formaat is natuurlijk niets wanneer we dit vergelijken met het formaat film van de camera die ik hierboven beschreef.
Wanneer je een pasfoto vergroot, dan geldt wel degelijk dat size matters. Hoe groter de lichtgevoelige plaat, of dit nu een sensor of een film is, hoe beter een kwalitatief goede en scherpe foto te maken is. Een aspect van een technische camera is dan ook de grootte van de sensor of film. Vaak begint dit bij 6 x 6 cm, maar er zijn ook technische camera’s die meer dan 50 x 50 cm aankunnen.
Er zijn zowel analoge (film) technische camera’s als digitale (sensor) technische camera’s. Gezegd moet wel worden dat een grote sensor erg duur is. De LS45 camera (LS staat voor de bedrijfsnaam LargeSense) heeft een ingebouwde 14 x 12 cm sensor. Een van de grootste op de markt op dit moment. De prijs daarvan bedraagt rond de 30.000 dollar. Let wel, deze 14 x 12 cm is natuurlijk nog lang niet het formaat van de 60 x 60 film dat niet alleen veel goedkoper is, maar door zijn grotere formaat ook nog eens een veel hogere beeldkwaliteit oplevert!
Handwerk
De eigenaren van technische camera’s zijn meestal professionals. De camera’s worden vooral gebruikt voor productfoto’s of portretfotografie, maar ook om films mee te schieten. Doordat de camera’s groot zijn, worden ze nagenoeg alleen op statieven gebruikt.
Er zijn ook een soort “mobiele technische camera’s”, maar in vergelijking tot de hedendaagse spiegelreflexcamera’s of systeemcamera’s blijven het grote apparaten. Daarbij betekent het mobiel maken van de technische camera ook het inboeten op mogelijkheden. Vandaar dat je technische camera’s vooral in studio’s aan zult treffen, veel minder daar buiten.
Technische camera’s worden vrijwel altijd handmatig ingesteld. Natuurlijk zijn er ook varianten voorzien van technische snufjes voor belichting en scherpstelling, maar de meeste professionals schakelen dit soort ‘handigheidjes’ uit. Dit komt niet op de laatste plaats omdat de technische camera van een tilt-shift mogelijkheid voorzien is. Bij tilt-shift objectieven is handmatig instellen zowat een must om goede foto’s te kunnen krijgen.
Het is hierom overigens ook dat technische camera’s er wat ‘ouderwets’ uit kunnen zien. Ze zijn groot, je ziet vaak een balg tussen de body en het objectief zitten en de bediening vindt doorgaans plaats met draaiknoppen en handeltjes. Je vindt weinig LCD-schermen of touchscreens terug. Toch hebben we hier zeker niet te maken met vergane glorie. Technische camera’s worden in professionele omgevingen nog steeds met veel succes gebruikt!
De bouw
Wanneer je kijkt naar de constructie van een technische camera (zie ook afb 2), dan zie je dat deze bestaat uit een achterframe waarin de sensor zich bevindt of waarin de film moet worden gestopt. Verder zie je een lensplaat met sluiter en lens aan de voorzijde en iets als een balg dat de achterkant verbindt met de voorzijde.
Onder de camera zit een balk dat de loopbodem wordt genoemd. Over de loopbodem kunnen de achterzijde en voorzijde worden verschoven zodat de balg meer of minder wordt uitgerekt.
Omdat de achterzijde en voorzijde op standaarden staan kunnen ze niet alleen verschoven worden maar ook onafhankelijk van elkaar worden gekanteld. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid tot ‘tilten’. De voorzijde en de achterzijde kunnen ook hoger of lager op de standaarden worden geplaatst zodat ‘shiften’ mogelijk wordt gemaakt.
Zou je een gewone 35mm camera nemen en daar een tilt-shift objectief op plaatsen, dan heb je dus eigenlijk een soort technische camera in handen, ware het niet dat bij de technische camera verschillende objectieven op de voorzijde kunnen worden geplaatst en dat het formaat van de sensor ook nog een stuk kleiner is. En dat maakt toch echt veel uit.
Matters size?
Wanneer we de beeldkwaliteit van een grootformaat negatief vergelijken met dat van een kleiner formaat, dan zal iedereen moeten toegeven dat dit verschil aanzienlijk is. Het grotere formaat levert nu eenmaal meer scherpte en minder ruis op maar ook een betere kleurweergave. Vooral wanneer grote afdrukken moeten worden gemaakt zoals op posters of reclameaffiches zal dat opvallen.
Dit geldt overigens ook in vergelijking tot foto's gemaakt met sensoren. Grote films leveren nog steeds een betere kwaliteit beeld op dan die van de kleinere sensoren hoewel men wel beweert dat de nieuwste sensoren in staat zijn om met dezelfde korrelgrootte te kunnen werken. Bedenk dan wel dat het gaat om een vergelijking van een 35 mm sensor met een 35 mm film. Dit gaat zeker niet op voor een 35 mm sensor vergeleken met een 6 x 6 cm film of nog groter. Ook de 14 x 12 cm sensor van de LS45 legt het af tegen de grote films. Anders wordt het natuurlijk wanneer de grote sensor wordt gebruikt voor het maken van video opnames. Want wie schiet er nu een video met bijvoorbeeld 14 x 12 cm film? Precies, niemand. En dat is dus nu precies waarvoor de LS45 ontwikkeld is!
Waarom tilt-shift?
Normale camera's zijn zo gemaakt dat de optische as loodrecht op de sensor staat. Maar door de hoek van het opvallende licht niet loodrecht maar gekanteld op de sensor te laten komen, kun je het scherpstelgebied verleggen, dit wordt tilten genoemd. Door het opvallende licht te verschuiven (shiften) kun je er voor zorgen dat het beeld hoger of lager op de sensor terecht kan komen zodat meer beeld van de scene aan de bovenzijde of juist aan de onderzijde op de sensor terecht zal komen. Lees hierover ook dit artikel.
Omdat een technische camera voorzien is van een tilt-shift mogelijkheid, is het een uitstekend apparaat om bijvoorbeeld gebouwen mee te fotograferen met een groot diafragma. Op de foto is dan een geheel gebouw te zien, zonder dat teveel van de grond op de foto terecht komt, het hele gebouw er toch scherp op staat en het gebouw niet wordt vervormt. Dezelfde eigenschappen kunnen ook heel goed worden gebruikt bij het fotograferen van producten.
Een bijkomend voordeel is dat de tilt-shift mogelijkheid niet in het objectief is gebouwd, zoals bij tilt-shift lenzen, maar in de camera. Je kunt daarom op een technische camera in principe ieder passend objectief plaatsen en dit als tilt-shift objectief gebruiken!
Dus waarom (niet)?
Waarom wel? Omdat het beeld van een technische camera superieur is en er foto’s mee te maken zijn die met een gewone camera zonder tilt-shift objectief onmogelijk te maken zijn.
Maar er zijn ook goede redenen om niet met een technische camera te gaan werken. Bijvoorbeeld omdat ze relatief duur zijn, veelal met de hand bediend moeten worden, ze groot zijn, meestal met films werken die ontwikkeld moeten worden en men een dergelijke kwaliteit misschien helemaal niet nodig heeft. Een tilt-shift objectief is ook te koop voor normale camera’s en als we zien hoe weinig die verkocht worden, is het maar de vraag hoe groot de behoefte is aan dergelijke oplossingen.
