Surrealistisch Portret

Door werk te maken van iets wat alleen in een droom kan bestaan, maakten surrealisten zoals Dali de meest fraaie kunstwerken. Hoe kun je zelf zoiets maken?

Het surrealisme

Door het logische denken uit te schakelen en te werken vanuit het gevoel proberen surrealisten nieuwe werkelijkheden te scheppen. Die werkelijkheden hoeven niet te voldoen aan natuurwetten en daarom is daar alles mogelijk.

Toch is een surrealistisch werk niet zo maar een verzonnen fantasiewereld. Je zou surrealistisch werk eerder een voorstelling van een droom kunnen noemen. Als je droomt voelt de droomwereld waar je je in bevindt als waar, hij bestaat en is echt voor je. Hoe vreemd sommige zaken daarin ook mogen zijn.

Om die werelden te zien moet je wel het logische denken uit kunnen schakelen en het gevoel kunnen aanspreken. Je moet jezelf in feite in een soort droomtoestand kunnen brengen. Om die reden waren de eerste surrealisten vaak geïnteresseerd in kennis over het onderbewuste. De boeken van Sigmund Freud waren dan ook bij de meeste surrealisten wel bekend. In dit kader is het leuk om te weten dat Dali Freud ook echt in 1938 ontmoet heeft en met hem heeft gesproken over psychoanalyse en droombeelden.

Nog steeds 

Wanneer je kijkt naar het werk van Joan Miro dan zien we dat hij vrij abstracte kunstwerken produceerde. Salvador Dalí maakte veel realistischer werk. Hieraan zien we dat ook het surrealisme stromingen kent. 

Hoewel het hoogtepunt van het surrealisme in het begin van de Tweede Wereldoorlog lag, wordt er nog steeds actief surrealistisch werk gemaakt. Fotografen spelen daar een belangrijke rol in. 

Binnen de fotografie is er namelijk een heuse stroom van surrealistische fotografen opgestaan dat ook nu nog veel werk produceert. Daarin komen we eigenlijk twee hoofdstijlen tegen: fotografen die surrealistische onderwerpen zoeken om te kunnen fotograferen en fotografen die foto’s aanpassen zodat ze surrealistisch worden. Dit laatste is iets wat wij gaan doen in dit artikel. 

Dit werk

We willen in dit artikel laten zien dat het niet zo moeilijk is om van een normale foto een surrealistisch werk in Photoshop te maken. De echte uitdaging ligt er in om een goed idee te krijgen. Wij zijn geen surrealisten en om dit artikel te maken hebben we dan ook maar een eenvoudige voorstelling voor ogen. We zijn daarvoor niet in een droomwereld afgereisd en hebben ook niet ons onderbewuste aangesproken. Het is dus een beetje nep-surrealisme wat we hier laten zien, maar daarom niet minder leuk om te maken!

Ons idee was om een portret te maken van iemand die met zijn gedachten heel ergens anders is. Hij wil weg, hij wil vrij zijn, hij wil de ruimte hebben. Maar dat heeft hij nu niet. Daarom is hij daarover zo hard aan het denken dat hij niet meer hier is. Hij is alleen nog maar die gedachte. 

De uitgangsfoto

We maken voor dit portret een foto van een van onze modellen (zie afb 1). Met deze foto gaan we aan de slag.

Het idee is het hoofd uit te hollen als symbool voor niet meer bestaan. En in die leegte mag alleen de gedachte van vrijheid en ruimte bestaan. Dus in de holte stoppen we een aantal vogels.  

De nabewerking

  1. Leg onder de foto een zwarte Solid Color Adjustment Layer
  2. Knip het model zorgvuldig uit zodat ze op een transparante layer bovenop de zwarte achtergrond ligt
  3. Knip een gat uit het gezicht waardoor de zwarte achtergrond zichtbaar wordt (zie afb 2).
  4. We willen dat de ‘snijrand’ van een dikte wordt voorzien (zie afb 3). Kies daarom Layer > Layer Style > Stroke
    1. Size 4
    2. Position: Outside
    3. Blend Mode: Normal
    4. Opacity: 100%
    5. Fill Type: Color
    6. Color: 5f483c
  5. Nu gaan we de binnenkant ‘bekleden’ (zie afb 4)
    1. Plaats een afbeelding van een stuk textiel onder het gat
    2. Verkleur deze afbeelding met een Hue/Saturation Adjustment Layer (vink Colorize aan)
    3. Zorg dat het textiel “hol” wordt met Filter > Disort > Pinch (100%)
    4. Leg een transparante layer bovenop en gebruik de Gradient Tool met zwart om diepte in de ‘bol’ te krijgen.
  6. Plaats nu een aantal vogels in de bol (zie afb 5)
  7. We gaan nu de afbeelding verder afwerken (zie afb 6)
    1. Maak met Ctrl+J een kopie van de layer met het uitgekipte model er op.
    2. Geef op deze layer Shift+Ctrl+U (Desaturate)
    3. Filter, Other, High Pass (20)
    4. Zet de Blend Mode van deze layer op Hard light
    5. Wijzig de Opacity van deze layer naar 80%
    6. Plaats helemaal bovenaan een Hue/Saturation Adjustment layer
      1. Vink Colorize aan
      2. Zet Hue op 35
      3. Zet Saturation op 20
      4. Zet lightness op 0
      5. Gebruik Opacity van de Hue/Saturation Adjustment Layer om te bepalen hoe sterk de verkleuring op moet treden

Nawoord

Natuurlijk moet je, naar gelang de afmetingen van de afbeelding veranderen, andere waarden gebruiken bij bijvoorbeeld punt 4. Wij hebben hier slechts beschreven wat wij hebben gedaan. Je kunt uit het holle hoofd echter ook planten laten groeien of wormen tevoorschijn laten komen. Je kunt zoals in de film The Matrix de mond verwijderen en ga zo maar door. Dat wat hier beschreven staan is maar een heel eenvoudig voorbeeldje. En dat is nu net het leuke aan dit soort surrealistische portretten, het hoeft allemaal niet zo moeilijk te zijn om er helemaal mee los te gaan!

Afb 1: De uitgangsfoto
Afb 2: Een gat geknipt uit het gezicht
Afb 3: De 'snijrand' is dikker gemaakt met de Layer Style Stroke
Afb 4: De holle binnenkant wordt zelf gemaakt
Afb 5: De vogels representeren het thema van het werk
Afb 6: De foto is tot een surrealistisch portret omgebouwd