Modefotografie

Iedere dag zien we foto’s waarmee kleding, schoenen of accessoires worden aangeboden. Welk idee zit er achter deze foto’s zoals je die ziet in modebladen en catalogi van kledingmerken?

Doel van modefotografie

Het doel van het merendeel van het werk dat modefotografen maken, is er op gericht om kleding en/of aanverwante artikelen indirect of direct te helpen verkopen. Het modeartikel moet er daarom zo op staan dat het de aandacht trekt. Dat wil niet zeggen dat het er altijd in zijn geheel op staat of dat het bijvoorbeeld niet gekreukt zou mogen zijn. Wat helpt het product aan de man te brengen, is geoorloofd.

Modefotografie als vak

De modefotografie is niet alleen een van de grootste, maar meteen ook een van de meest lucratieve disciplines binnen de wereld van de fotografie. Modefotografen kunnen een geheel eigen signatuur hebben, maar de praktijk is dat de stijl van de foto's vaker gedicteerd wordt door het merk of het medium waar de foto voor bestemd is. Hiermee zijn veel modefotografen volgend aan de stijl die door anderen wordt bepaald.

De Viva of Wehkamp hebben behoefte aan andere foto’s dan de Linda, Elle of Cosmopolitan. Een goede modefotograaf is zich daar bewust van en is daarom op de eerste plaats een professionele vakman. Hij weet heel goed wat de gevraagde stijl inhoudt en hoe hij deze kan omzetten naar beeldmateriaal. Daarmee is het vak van een modefotograaf een echte professie.

Werken vanuit een opdracht

Als een modefotograaf een opdracht krijgt, dan verdiept hij zich natuurlijk in de gewenste stijl. Hij bekijkt voorbeelden, de website van het merk, eerdere uitgaves, etc.. Maar daar stopt het niet bij. De opdracht gaat vaak gepaard met een bepaalde wens. Bijvoorbeeld: “Wij worden gezien als een wat oudbollig en wat saaier merk en willen een jongere doelgroep gaan aanspreken”. Daarbij beschrijft de opdrachtgever hoe hij denkt dat te gaan bereiken. Bijvoorbeeld doordat ze advertenties gaan plaatsen in bepaalde bladen, gekozen hebben voor een aparte lijn, kleur, stijl of een andere look. En dus waarom en waar ze de foto’s voor nodig hebben. Soms worden er ook tekeningen of foto’s meegestuurd die als voorbeeld moeten dienen.

De modefotograaf combineert al deze gegevens tot een geheel en stelt een plan op waar schetsen of foto’s in staan. Deze afbeeldingen worden een “mood board” genoemd. Een mood board is de visualisatie van het idee hoe hij de foto’s er uit wil gaan laten zien. Daarmee begrijpt de klant beter wat het idee van de fotograaf is en wordt meteen ook verwachtingsmanagement gepleegd.

Dit plan bespreekt hij met de opdrachtgever en als die zich in het plan kan vinden, gaat het project officieel van start. In sommige gevallen werkt de opdrachtgever met eigen fotomodellen waar een contract mee is afgesloten. Zij zijn gekozen als “het gezicht” van het merk. Het kan ook zijn dat er juist nieuwe mensen nodig zijn of dat de praktische invulling aan de fotograaf wordt overgelaten. Het is niet ongebruikelijk dat ook hiervoor dan nog eerst voorstellen van de fotograaf naar de opdrachtgever gaan, die daar zijn toestemming voor moet geven alvorens de shoot plaats kan vinden.

De shoot zelf

Bij een modeshoot zijn vaak veel mensen betrokken. De fotograaf natuurlijk en een of meerdere fotomodellen. Maar er is ook iemand voor het kapsel, iemand voor de make-up, soms een markteer van de opdrachtgever en iemand voor de kleding. Dan kunnen er ook nog stilisten bij betrokken zijn die zich bezig houden met de props en de inrichting van de scene, een locatiemanager en ga zo maar door. De fotograaf wordt daarnaast meestal ook nog eens geassisteerd door iemand die de belichting bedient. Al met al kan het dus oplopen tot een hele ploeg.

Een optimale samenwerking tussen deze mensen is van groot belang omdat er meestal weinig tijd is (kosten) en er veel verwacht wordt. In een enkel geval kijkt de opdrachtgever (bijvoorbeeld een marketeer) live mee op een scherm en beoordeelt ter plekke of hij zich kan vinden in het resultaat. De druk kan dus erg hoog worden. Capture One heeft voor dit 'mee kijken' overigens een remote oplossing ontwikkeld zodat dit via een iPad gedaan kan worden op een plaats waar de marketeer niet in de weg hoeft te lopen van de vele mensen die toch als de set bevolken.

Uiteindelijk maken de fotograaf en het fotomodel de foto. De rest van de mensen is ondersteunend aan dat proces. Het is normaal dat de fotograaf de leiding heeft op de set. Hij stemt de disciplines op elkaar af. Leiding geven aan een multidisciplinair team is niet altijd even gemakkelijk, maar is wel een doorslaggevende factor voor het succes van de operatie.

De omgeving

Foto’s gemaakt binnen de modefotografie kun je op verschillende manieren indelen. Een van die manieren is op basis van de gebruikte achtergrond.

Een neutrale backdrop

Voor een aantal doeleinden wil je de foto met een neutrale backdrop (achtergrond) fotograferen. Denk aan bijvoorbeeld een webwinkel. Dit zou je de eerste categorie van modefoto’s kunnen noemen. Deze zijn het beste te maken in een studio omdat je daar veel invloed kunt uitoefenen op het licht en de gebruikte achtergronden.

Soms wordt de kleur van de achtergrond gedicteerd. Dit omdat de foto gebruikt moet worden op een website die in een bepaalde kleur is opgezet.

Visueel verhaal

Maar mode is vooral een beleving en daarom bestaat er een belangrijke tweede categorie modefoto’s. Dit zijn modefoto’s die een visueel verhaal vertellen waarmee de kleding of het accessoire in context kan worden geplaatst.

Sommige modebladen kiezen bijvoorbeeld per uitgave een thema. Stel dat ze kiezen voor “zomer, zee en boten”, dan ligt het voor de hand in wat voor een soort omgeving je de foto’s waarschijnlijk zult gaan maken. Maar de achtergrond kan ook worden bepaald vanuit de wens van de opdrachtgever die een meer jong en vitale uitstraling zou willen bereiken. De set wordt dan wat minder snel opgebouwd in een oud herenhuis of op een landgoed, maar eerder in een treinstation of in een universiteitsgebouw.

Doorlopend verhaal

De foto’s die op deze manier worden gefotografeerd, moeten bij voorkeur aan elkaar 'verbonden' worden. Hierdoor gaat de kijker begrijpen dat de foto’s op een bepaalde manier bij elkaar horen. Dit is belangrijk voor bijvoorbeeld merk- en beeldherkenning.

Foto’s met een visueel verhaal trekken aandacht. Iemand die dergelijke foto’s bekijkt is onderbewust bezig om proberen te begrijpen wat er gebeurt. Heb je meerdere modefoto’s (bijvoorbeeld in een modeblad) van hetzelfde merk, dan zal het gebruik van bepaalde achtergronden de kijker eerder verleiden om er een verhaal in te zien. Ze gaan hierdoor alle foto’s bekijken om beter te begrijpen wat er met dat verhaal verteld wordt.

Dit soort visuele verhalen hoeft niet strak omlijnd te zijn. De kijker verzint er vanzelf de ontbrekende resten wel bij. Fotografeer je een fotomodel met een kledingtas over haar schouder in een winkelstraat en later hetzelfde fotomodel met andere kleding terwijl ze koffie drinkt in een koffietentje, dan heeft de kijker al een verhaal bedacht wat er gebeurd moet zijn en accepteert dit als een logisch bij elkaar passend geheel. Een begin en einde zijn hierbij niet nodig. Je mag rustig halverwege het verhaal beginnen of stoppen.

Deel of geheel

Een andere manier van modefoto’s indelen is om te kijken of de kleding of het accessoire in zijn geheel of slechts gedeeltelijk in beeld wordt gebracht. Je kunt modefoto’s in de Elle zien staan waar iemand een jasje over de arm heeft geslagen en waar je in kleine lettertjes onder ziet staan “Jasje €423 Merknaam”. Je ziet dus niet hoe het jasje er echt uit ziet, maar toch heeft men gemerkt dat je dit kunt gebruiken om succes mee te oogsten. Het jasje is blijkbaar in de goede context gefotografeerd en trok voldoende aandacht. Meer is niet nodig, want als mensen nieuwsgierig worden en in de winkel kijken naar het merk, dan heeft het gewerkt. Dat is immers het doel van de modefotografie!

Het fotomodel

Een goed fotomodel voor modefotografie helpt mee de aandacht op de kleding te vestigen en de context te versterken. Zij is dus een onderdeel van de omgeving om de juiste aandacht en sfeer naar het product te leiden.

Dit kan zij doen door de juiste pose aan te nemen, maar ook door niet meer op te vallen dan het product. Het fotomodel moet de indruk wekken dat zij er beter uitziet en/of gelukkiger is, omdat ze dat rokje van dat merk aan heeft. Onderbewust moet er overgebracht worden dat je alleen maar zo als haar kunt zijn, of ook zo gelukkig kunt zijn, als jij ook dat rokje in jouw kledingkast hebt hangen. Er is dus een zekere mate van herkenning bij dit soort foto’s nodig en er moet een bepaald verlangen door ontstaan.

Het komt voor dat fotomodellen kleding moeten dragen voor shoots die ze zelf ronduit lelijk vinden en dus nooit zelf zouden kopen of dragen. Toch moet het er uit zien alsof het van haar is en zij het geweldig bij zichzelf vindt passen. Wat dat betreft is een goed mode fotomodel dus een actrice die haar rol goed kent en dat ook geloofwaardig neer kan zetten.

Die geloofwaardigheid wordt soms extra op de proef gesteld. De praktijk is namelijk weerbarstiger als je zou denken. Kleding is niet altijd in de geschikte maat aanwezig, zit niet lekker, gaat kapot, is vies geworden of is zelfs nog niet helemaal klaar. Soms zijn er daardoor alleen nog maar delen beschikbaar. Daarom heeft het model op haar rug in enkele gevallen heel wat vervelend zittende klemmen en haarspelden hangen om de kleding dicht te kunnen houden of aan te kunnen spannen. Van zo’n fotomodel wordt dus heel wat verwacht!

Foto’s hiernaast

Afb 1: Voor een bekend merk kregen wij de opdracht enkele foto’s te maken zodat daarmee de keuze voor de merk ambassadrice bepaald kon worden. Het merk heeft een uitgesproken stijl. Zij ontwikkelen mode waarmee een modale vrouw van middelbare leeftijd er in haar dagelijkse leven stijlvol, maar toch gepast, praktisch en netjes uit komt te zien.

Deze “ik-loop-naar-je-toe-pose", wordt veel binnen de modefotografie gebruikt omdat deze actie, zelfstandigheid en zelfverzekerdheid uitstraalt, maar ook ontspanning en vrije tijd. De nonchalant over haar schouder gedragen sportschoenen (op deze foto slechts de veter zichtbaar) accentueren dit nog eens extra.

Een ventilator laat haar haren bewegen zodat de suggestie wordt gewekt dat ze buiten loopt, bijvoorbeeld op een strand.

Afb 2: Op deze foto wordt een handtas aangeprezen. Hier zie je goed hoe het model een onderdeel van de omgeving wordt en de handtas het hoofdmotief. Het fotomodel kijkt naar de tas, waardoor de kijker dat ook gaat doen. Hij wil immers weten waar zij naar kijkt. Zij is sjiek gekleed, wat de suggestie wekt dat deze tas bij beter gestelde dames hoort. Haar kleding is opzettelijk wit gehouden zodat ze meer bij de achtergrond hoort, dan bij de tas. Het grijs van de tas komt terug in de schaduw zoals het zwart terug komt in de schoenen. De foto komt hiermee in evenwicht en krijgt extra veel allure mee.

Afb 3: Bij deze foto speelt de context een uiterst belangrijke rol. Het jurkje is eigenlijk een vrij "recht-toe-recht-aan-ding" , maar hier benadrukt de context het idee van jong, schoon, licht, fris en gezond. Het jurkje krijgt een speelse indruk en de camera voor het gezicht van het fotomodel zorgt dat we niet door haar afgeleid worden maar op haar lichaam, en dus het jurkje, worden gericht. Ogen dwingen om naar te kijken. Als iemand op een foto je recht aankijkt, heb je de neiging terug te kijken. Hier is er voor gekozen om er dan maar gewoon iets voor te plaatsen dus!

Afb 4: Hier doen we precies het tegenovergestelde. Ook hier is het jurkje zowat saai te noemen. We fotograferen het dan ook niet in zijn totaal, maar slechts een deel er van. Het opvallendste kenmerk, de kraag, komt daardoor goed tot zijn recht. Nu laten we juist expres het fotomodel in de camera kijken. We willen de aandacht een beetje van het jurkje afleiden en meer gebruikmaken van de wens te willen zijn zoals haar. “Zij ziet er zo goed uit, dat ze zo’n jurkje kan hebben,” wil de foto zowat zeggen. En dat vindt ze blijkbaar zelf ook, te zien aan de krachtige vastberaden uitstraling die uit lijkt te roepen: “Kom maar op, mij deert niets!”.

Afb 5: Let eens op de kleding links op de foto. Het zit helemaal niet zo netjes. De wind heeft de flap per ongeluk doen omslaan, lijkt het. Maar dat is expres gedaan. Hier zit juist de kracht van de foto in. Want zie je ook hoe zij kijkt? Zij weet heus wel wat er gebeurt, maar het deert haar niet. Dit meisjesachtige blousje krijgt hierdoor het imago dat het ook prima door zelfbewuste krachtige vrouwen gedragen kan worden. Niet (alleen) voor watjes, dus!

Afb 6: Bij modefotografie wordt nog wel eens afgeweken van de standaard compositieregels, zoals de regel van drie. Door het onderwerp in het midden te plaatsen krijgt het immers meer aandacht. Maar bij deze foto zie je dat de Gulden Snede juist wel is toegepast. Hierdoor wordt het model meer in de achtergrond geplaatst, alsof ze daar bij hoort. Hoewel de achtergrond heel licht gehouden is om niet de aandacht weg te nemen en hooguit de suggestie van een cleane studentenkamer opwekt, horen ze nu beter bij elkaar.

Het groen spettert van de foto af en het fotomodel doet haar best om een gewoon meisje te zijn. Haar haren zitten expres niet netjes gekapt en zelfs plat tegen het hoofd gedrukt. “Zo kom je meisjes tegen, zo ben jij,” zegt deze foto, maar ook “maar als je dan deze kleding aan hebt, zie je er wel een stuk beter uit, weer eens wat anders dan die standaard spijkerbroek”. Vlot, vrouwelijk en jong. Doel bereikt!

Zie ook deze foto's als voorbeelden van werk uit de wereld van de modefotografie.

 

Afb 1: De vaak gebruikte "ik-loop-naar-je-toe-pose"
Afb 2: Het fotomodel is ondergeschikt aan de tas, maar zorgt voor de context
Afb 3: Een speelse, jonge en gezonde indruk door de omgeving
Afb 4: De blik wekt verlangen op: zo wil ik zijn!
Afb 5: Deze kleding is nu ook geschikt voor zelfbewuste vrouwen
Afb 6: Afwijken van de standaard compositieregels is niet bijzonder