Overlay's gebruiken

Een overlay is een afbeelding die op een foto wordt gelegd. Wilde je vroeger een dergelijk effect krijgen, dan was dat maar een moeizaam proces, maar met Adobe Photoshop is dat een stuk eenvoudig geworden. 

Negatieven aanpassen

Toen we nog werkten met lichtgevoelige films en dus foto’s op een rolletje maakten, was het creëren van het effect dat je met een overlay kunt bewerkstelligen het werk van een specialist. Tijdens onze fotografieopleiding moesten we daarvoor onder andere met naalden op onze negatieven krassen en bijvoorbeeld schuurpoeder gebruiken om bepaalde delen vaag te kunnen maken. Op daglichtcamera’s legden we soms twee negatieven op elkaar om daarmee een nieuwe foto te kunnen maken. En, toen dia’s meer en meer werden geaccepteerd, werden soms dia’s op elkaar in diaraampjes geplaatst zodat ze een nieuw gezamenlijk beeld lieten zien. Nogal een gedoe dus. 

Wij leerden deze technieken aan om vooral texturen toe te voegen aan foto’s zodat ze ouder leken. Op die manier kon je een afbeelding maken die leek alsof hij in 1920 zou zijn gemaakt. Dus inclusief de krassen en donkere randen op de foto. Soms kun je nog wel eens terug verlangen naar dat soort vakmanschap...

Tijdens de shoot

Je kunt om een soortgelijk effect te krijgen ook twee opnames over elkaar maken met de camera. Deze zogenaamde multiple exposure opnames worden niet zo veel meer gemaakt door de komst van de digitale beeldbewerkingssoftware. Jammer, want het was best leuk om te doen!

Wat nog wel regelmatig wordt gebruikt, vooral door productfotografen, is de techniek zoals deze in Capture One kan worden aangeroepen. Dit heet de overlay functie waarmee je in staat bent om een eerder gemaakte foto te laten zien op een monitor terwijl je via Live View daar over heen kunt bekijken hoe je een nog te maken foto het beste zou kunnen maken zodat hij hier goed op komt te liggen.

Gewone overlay’s

Overlay’s worden vooral gebruikt om elementen aan foto’s toe te voegen. Dat kunnen lichteffecten zijn zoals bliksemschichten, lens flares of bokeh, maar er kunnen ook voorwerpen of andere zaken worden toegevoegd zoals kasten, een voetbal of zelfs mensen.

Een overlay moet als afbeelding natuurlijk wel goed geschikt zijn om hiervoor dienst te kunnen doen. Door domweg een afbeelding van een uitgeknipte hond te leggen op een achtergrondfoto van een grasveld, is op zich toch vaak niet genoeg om het eindresultaat realistisch te maken. Meestal moet je nogal wat aanpassingen in Photoshop uitvoeren om het geheel acceptabel te maken. De afbeelding op de overlay moet immers naadloos doorlopen op de achtergrond, over de juiste grootte beschikken en de kleuren dienen natuurlijk goed aan te sluiten bij het geheel. Daarnaast kan het niet zijn dat de zon rechtsboven het grasveld stond toen de foto werd gemaakt terwijl de hond met een flitser van de linkerzijde werd gefotografeerd.

Overlay’s verzamelen

Wanneer je zelf een overlay wilt maken, zul je rekening moeten houden met een aantal zaken. Het meest eenvoudig is het wanneer je de kleur zwart niet als onderdeel van de elementen op de overlay nodig hebt. Fotografeer in dat geval de elementen met een zwarte achtergrond en gebruik de Blend Mode Screen. Deze zal immers alles wat zwart in de afbeelding is transparant maken. Eenzelfde soort techniek kun je natuurlijk ook gebruiken wanneer je juist een witte achtergrond gebruikt.

Fotograferen met een blue screen of soortgelijke techieken behoren natuurlijk ook tot de mogelijkheden, maar de praktijk wijst toch vaak uit dat het toch niet zo eenvoudig is om fraaie overlay's te maken. Niet voor niets maken veel mensen daarom gebruik van overlay’s die door anderen zijn gemaakt.

Je kunt overlay’s kopen en in sommige gevallen zelfs gratis downloaden van het internet. Vaak zijn deze versies al transparant gemaakt zodat je ze snel kunt gebruiken. Er zijn overlay’s voor bijvoorbeeld sneeuw of regen, voor allerlei soorten bokeh, sterrenhemels en ga zo maar door.

Een overlay gebruiken

In afb 1 zie je dat we twee afbeeldingen gaan gebruiken om te laten zien hoe je een overlay zou kunnen toepassen. We hebben het onszelf met dit voorbeeld opzettelijk niet heel gemakkelijk gemaakt. Het betreft een portretfoto van een fotomodel en een onscherpe foto van een reclameverlichting waardoor een bokeh effect werd verkregen.

De afbeelding met het bokeh effect is verre van ideaal. Dat maakt het moeilijker deze als overlay te gaan gebruiken. Deze foto is immers niet zwart of transparant en bevat in het bokeh allerlei kleuren die niet goed passen bij de portretfoto. We zullen dus nog wel wat moeten doen voordat we deze afbeelding als geschikte overlay kunnen gaan gebruiken voor de portretfoto. 

We nemen de portretfoto en snijden het deel uit dat we willen gaan gebruiken. Daar bovenop leggen we de gekantelde afbeelding met het bokeh effect. Op die manier hebben we afb 2 gekregen.

Om de afbeeldingen goed bij elkaar te laten passen gebruiken we eerst de toetscombinatie Shift+Ctrl+U (desaturate) op de afbeelding met het bokeh effect zodat daar alle kleur uit wordt gehaald en krijgen afb 3 als resultaat.

Door daar nu een Levels Adjustment Layer aan te hangen, kunnen we het geheel veel donkerder maken zodat het overwegend zwart wordt (zie afb 4 met als inlay het schermpje met de door ons gekozen instellingen voor Levels). In de instellingen voor Levels zie je dat het linker driehoekje onder de grafiek een stuk naar rechts is verschoven. Dit zorgt voor het donkerder maken van de bokeh afbeelding. Vergeet overigens niet om de knop met het pijlpuntje onder "Output Levels" in te drukken (clip to layer) zodat deze Adjustment Layer alleen effect heeft op de bokeh layer en niet op de portretfoto.

Nu wijzigen we de Blend Mode van de Bokeh layer naar Screen en krijgen daardoor afb 5. Top natuurlijk! We zouden de bokeh layer nog kunnen wijzigen door de schaal te veranderen, de instellingen in de Levels Adjustment Layer te veranderen of door de afbeelding te verschuiven, maar in dit geval vinden we het wel goed zo.

Mogelijk zou een kleurtje aan het bokeh geven de foto nog beter kunnen maken. We voegen daarom nog een Adjustment Layer toe. Dit keer kiezen we voor Hue/Saturation. Vergeet niet ook hier het pijlpuntje (Clip to layer) te activeren. We vinken Colorize aan en verschuiven de Hue schuifbalk totdat we een kleur hebben gevonden die we toepasselijk vinden. We zetten de Opacity van de bokeh layer op 60% en krijgen hierdoor afb 6.

 

 

 

Afb 1: Een portretfoto met een afbeelding voorzien van een bokeh effect
Afb 2: De foto's afgesneden en op elkaar gelegd
Afb 3: Desaturate gebruiken om de kleur te verwijderen
Afb 4: Met een Levels Adjustment Layer donkerder maken
Afb 5: Gebruik de Blend Mode Screen om zwart te verwijderen
Afb 6: Met Hue/Saturation wordt de layer gekleurd.