Vroeger, als je in een creatieve bui was, hield je de transport knop onder de camera ingedrukt terwijl je de film voorzichtig doorspoelde. Resultaat: de film bleef liggen waar hij lag en zo maakte je een opname over een eerder gemaakte opname: een zogenaamde multiple exposure foto.
Wat is een multiple exposure foto?
Een multiple exposure opname is niets anders als een foto waarbij meerdere opnames over elkaar heen zijn gemaakt. Ooit, toen we nog fotografeerden met film, was dat een ware kunst. Zonder daarover teveel in detail te willen treden, bestond deze techniek er uit om de film niet door te spoelen om vervolgens nog een foto te maken over hetzelfde stukje negatief.
Lastig bij deze techniek was vooral dat je goed moest onthouden wat je gefotografeerd had en waar dat ongeveer stond op de eerste foto wanneer je de tweede opname ging maken. Immers, de beelden moesten wel goed over elkaar heen vallen. Daarbij moest je rekening houden met de gehanteerde instellingen. De lichtere en donkere plekken op de foto’s moesten over elkaar heen vallen en te donker of te licht kon het eindresultaat behoorlijk verpesten.
In de donkere kamer
We maakte ook multiple exposure foto’s tijdens onze fotografieopleiding door in een donkere kamer hetzelfde stuk fotopapier twee maal te belichten met een ander negatief. Met deze techniek kregen we meer controle over het eindresultaat. We hadden hiermee immers de mogelijkheid gekregen om te beoordelen hoe, in welke afzonderlijke lichtsterktes en waar de foto’s precies over elkaar zouden worden geplaatst.
In de camera
In hedendaagse moderne digitale camera’s zoals de Nikon D7000 vinden we soms een menuoptie terug om multiple exposure foto’s mee te kunnen maken. In praktijk betekent dit dat je twee of meer foto’s maakt die daarna automatisch in de camera over elkaar worden ‘gelegd’ en daarmee tot een eenheid worden gesmeed. Terug naar af dus, want veel van de problemen van vroeger, die we hadden met het maken van multiple exposures, zijn hiermee teruggekomen.
Gewoon met Photoshop
Camera’s zoals de Nikon D7000 beschikken daarnaast ook nog over ondersteunende functionaliteit zoals “auto gain”, om de onderlinge lichtsterktes beter en automatisch op elkaar af te kunnen stemmen, maar toch gebruik ik de multiple exposure optie van dit soort camera’s nooit.
We gingen vroeger de donkere kamer in om de tekortkomingen op te lossen voor deze techniek, dus waarom zouden we nu voor minder gaan? Schiet liever gewoon de foto’s die je over elkaar heen wilt ‘leggen’ en gebruik een softwaretool als Adobe Photoshop als donkere kamer. Dit laat de multiple exposure opname niet alleen gemakkelijker tot stand komen, vrijwel altijd wordt het resultaat ook beter. Lees dit artikel om te leren hoe je dit zou kunnen doen.
Stroboscopisch flitsen
Wanneer je de beweging van bijvoorbeeld een stuiterend tafeltennisballetje vast zou willen leggen, dan kun je gebruik maken van een flitser of studiolamp die stroboscopisch flitsen ondersteunt. Ook dan maak je meerdere opnames op "hetzelfde negatief" en moet je dus spreken over een multiple exposure foto. Het grootste verschil tussen een "normale" multiple exposure opname en die gemaakt wordt met een stroboscopische lichtbron is de tijdsduur die zich tussen de afzonderlijke opnames bevindt.