ND (Neutral Density) grad filters zijn essentiële hulpmiddelen bij bijvoorbeeld de landschapsfotografie. Je bent ermee in staat om op dezelfde foto met verschillende lichtintensiteiten te werken.
Grote contrasten tegengaan
Binnen de landschapsfotografie, maar ook binnen andere disciplines van de fotografie waarin een groot contrast optreedt tussen delen van de opname, lopen fotografen er in de dagelijkse praktijk wel eens tegen aan dat het verschil in lichtintensiteit, bijvoorbeeld die van de lucht en die van het landschap voor je, sterk wisselen. Stel je de sluitertijd in op het landschap, dan wordt de lucht te licht. Stel je de sluitertijd in op de lucht, dan wordt het landschap te donker. Dit valt vooral op bij tegenlicht situaties.
Digitale camera’s hebben dit probleem sterker dan de vroegere analoge camera’s. Dit heeft alles te maken met de kleinere diafragma openingen die je op deze camera’s kunt gebruiken en dus ook zult gebruiken, zeker bij landschapsfotografie.
Een graduated filter verloopt
Met behulp van een ‘graduated’ filter, een filter die slechts deels getint is, kun je het ‘teveel’ aan licht van de lucht tegenhouden. Het bovenste deel van een dergelijk filter is getint (grijs) en verloopt tot halverwege de filter naar 100% transparant. Kortom, het ‘donkerste’ deel laat minder licht door dan het ‘lichtste’ deel. Hierdoor ontvangt de sensor van het bovenste deel van de scene minder licht.
In feite zijn er maar twee soorten ND filters. Sommige schroef je op je lens (en zijn daarom rond) en werken als polarisatie filters. Ze werken technisch gesproken prima, maar zijn meestal zo gemaakt dat ze het gehele licht (dus overal op de foto) in dezelfde mate tegenhouden. Deze flitsers zijn ideaal om in ‘sterk licht’ omgevingen toch met langere sluitertijden te kunnen werken.
Andere zijn rechthoekig en worden in een houder gestopt. Dit soort filters kunnen graduated zijn.
Graduated filters zijn rechthoekig
Wil je de grenslijn tussen ‘donkerder’ en ‘lichter’ gaan gebruiken, dan moet je deze hoger of lager op je opname kunnen leggen (omdat je bijvoorbeeld meer of juist minder lucht wilt fotograferen), dan lukt dit niet met een schroefbare filter. De zogenaamde ‘schuif filters’ zijn dan de oplossing want die schuif je binnen een soort frame voor je lens en je bepaalt, door deze dieper of minder diep in het frame te steken, waar de grens van lichter naar donkerder komt te vallen. Deze filters zijn dan ook altijd langwerpig.
De ND filters zijn verkrijgbaar in verschillende sterktes. Meestal varieert het van 1 tot 5 stops. Hoe hoger het getal, hoe sterker het effect. In praktijk zul je de 2 en 3 het meest gebruiken. Overigens is het mogelijk bij bepaalde merken om meer dan een filter gelijktijdig is het frame te plaatsten. Hierdoor kun je met bijvoorbeeld een 1 en 2 filter, ook een 3 stops filter maken. Bedenk wel, een 1 stops filter zul je nauwelijks gebruiken omdat je hiervan nauwelijks het effect ziet…
Soft Step en Hard ND filters
Verder kun je, bij de aanschaf van ND filters, kiezen voor filters met een harde overgang en filters met een zachte overgang. We praten hier natuurlijk over de grenslijn tussen het donkere en lichtere deel van het filter. Nemen we die ‘hard’ dan bedekt de overgang slechts een klein deel van het oppervlak. Oftewel, de overgang is dan abrupter. Handig, een dergelijk filter, voor een scherpe horizonlijn zoals bij de zee.
Bij een zogenaamde ‘soft step ND grad’ verloopt de overgang tussen donker en licht veel subtieler en een dergelijk filter kun je dus beter gebruiken wanneer je bijvoorbeeld een opname maakt van een stuk bos. De boomtoppen zijn dan niet ineens veel donkerder dan de rest van de bomen omdat je de ‘grenslijn’ van de filter gepasseerd bent.
Vanzelfsprekend zijn er nog meer variaties verkrijgbaar, zoals ND grad filters in verschillende kleuren of met andere effecten. Leuk om de lucht ineens groen of rood te maken. Maar in praktijk zal blijken dat je de ‘grijze’ ND Grad filters het meeste zult gebruiken.