Esthetisch naakt

Naaktfotografie als kunstvorm is bijzonder moeilijk en vereist veel van zowel de fotograaf als het model. Het is niet voor niets dat veel fotografen naaktfotografie gebruiken om te laten zien wat ze in hun mars hebben.

Vroeg of laat probeert iedere fotograaf wel eens iets van naaktfotografie uit. Je kunt er immers heel bijzondere foto's mee maken, want wat is er meer intrigerend dan de mens zelf? Met naaktfotografie kun je terugkeren naar de kern der dingen en de aandacht vestigen op het essentiële. Maar goede naaktfotografie maken is een echte kunst. Vinden we het mooi, dan hebben we te maken met een esthetische naaktfoto, maar het is niet zo eenvoudig deze te maken. Het moeilijkste is misschien wel om de min of meer sensuele foto’s esthetisch te houden, en niet ordinair te maken. En dat blijkt vaak lastiger dan je misschien zou denken!

Het juiste model

Mijn ervaring is dat het uitermate belangrijk is het juiste model voor een dergelijke shoot te kiezen. Een goed naaktmodel is niet iemand die er bijzonder knap of mooi uit hoeft te zien. Want wie is dat eigenlijk wel? Uitstraling is in feite veel belangrijker. 

Je zoekt als fotograaf bij een naaktmodel dan ook niet naar het perfecte lichaam, maar naar een duizendpoot. Iemand die het niet eng vindt om naakt te poseren en dus eigenlijk wel moet beschikken over eigenschappen als voldoende trots zijn op het eigen lichaam, over een redelijk zelfvertrouwen moet beschikken en tegelijkertijd ook een beetje lef moet hebben. Aan de andere kant moeten het geen ordinaire types zijn die zich graag aan iedereen laten zien en van zichzelf nogal flirterig of glamourig ingesteld zijn. Dergelijke modellen zijn beter geschikt voor andere stijlen van fotografie, maar minder geschikt voor artistic nude. 

Een groot aantal modellen is best bereid naakt poseren, maar er is vaak een aantal drempels dat genomen moet worden voordat ze dat ook daadwerkelijk gaan doen. Ze moeten bijvoorbeeld weten wat je als fotograaf exact met de foto’s van plan bent te gaan doen, wie ze te zien krijgt en wat voor een soort foto's er exact worden gemaakt. Daarnaast speelt de onderlinge band tussen de fotograaf en het model natuurlijk een belangrijke rol. Het gaat immers om vertrouwen en respect.

Als je eenmaal een model hebt gevonden, is het van belang zich te realiseren dat een model zich vooral in het begin vaak ‘kwetsbaar’ voelt tijdens de shoot en daarom ruimte nodig heeft. Dit zowel in figuurlijke als praktische zin. Een grote studio waarbij je niet te dicht op het model hoeft te staan om te kunnen fotograferen heeft hierbij de voorkeur. Omdat je ook echt wilt kunnen spelen met het licht, heeft dit een dubbel voordeel: de ruimte om het model heen moet groot genoeg zijn voor het plaatsen van de studiolampen en/of de flitsers.

Creëer de juiste sfeer

Zoals bij alle fotografie met modellen, hoort ook bij naaktfotografie een bepaalde sfeer. Deze sfeer zou je met ontspannen kunnen betitelen, maar dit is natuurlijk heel afhankelijk van de foto die je wilt maken. Het model moet, om de juiste uitstraling te bereiken, dus in de sfeer terecht zien te komen die nodig is en dat valt niet altijd mee als je naakt bent. Bedenk daarom als fotograaf wat voor een foto’s je precies wilt gaan maken, deel dat ruim voorafgaande aan de shoot met het model en bedenk hoe je daarvoor de beste sfeer kunt creëren. Het helpt als je daar bijvoorbeeld de muziek op aanpast.

Licht en zo

Het is niet logisch om naaktfotografie te doen zonder de M-stand van de camera te gebruiken. Dat is uiteindelijk de enige manier om het licht geheel onder controle te krijgen. Een diafragma van f/8 is vaak prima, maar juist het spelen met het diafragma kan erg fraaie resultaten opleveren.

Hoewel wel eens wordt aangegeven dat men het beste met een sluitersnelheid van 1/160 of 1/200 zou kunnen fotograferen, speelt de belichtingstijd in een studio natuurlijk veel minder een rol. Het is de flitsduur en de flitsintensiteit die belangrijker zijn voor het resultaat dan de belichtingstijd van de camera.

Naaktfoto’s met een donkere backdrop doen het meestal erg goed. Het lichaam komt dan mooi naar voren en steekt af tegen de zwarte achtergrond. Low-key opnamen passen vaak perfect bij naaktfotografie. Ik raad daarvoor dan aan om zeker een keer een tang-opstelling te proberen. Dat wil zeggen dat de studiolampen (of flitsers) een beetje links en rechts achter het model worden geplaatst. Het licht komt daardoor vanaf de zijkanten langs het model als strijklicht. Omdat je dan soms net iets te weinig licht aan de voorkant zou kunnen krijgen, kun je met een reflector of derde studiolamp (flitser) zorgen voor voldoende invullicht.

Gebruik weinig intens licht

Door een zwakke lichtintensiteit te gebruiken wek je niet alleen de suggestie dat de huid gladder is, het zorgt er ook voor dat de gradiënt (het verlopen van lichtere naar meer donkere delen op de foto) gelijkmatiger verloopt. Schakel daarom de intensiteit van de flitser terug naar de laagst mogelijke stand. Gebruik ook paraplu’s en softboxen als je daar over beschikt, dat werkt enorm mee! Strip light (een strook licht) kun je heel gericht over (een deel van) het lichaam laten lopen. Met behulp van bijvoorbeeld een cookie projector, een grid of een snoot kun je dit eenvoudig doen, maar het is ook mogelijk om softboxen deels te verduisteren door er gewoon een stuk karton voor te bevestigen.

Bij het maken van bodyscape foto's ligt de aandacht veel meer op het lijnenspel dan op de details. Het plaatsen van een of meerdere lichtbronnen aan de zijkant van het model en het liefst er net iets achter, kan daar zorg voor dragen. Plaats de lichtbron hoog genoeg om het juiste effect te kunnen krijgen.

Geen erotische poses

Zorg er voor dat het model geen erg gewaagde of uitdagende poses aanneemt. Probeer het model eerder in dagelijkse poses te fotograferen alsof het model alleen in een kamer zou zijn. Liever dat dan dat iemand door het model verleidt wordt. Een gezichtsuitdrukking die neutraal zacht is, heeft daarom meestal de voorkeur dan ingespannen kijken of rechtstreeks naar de camera gerichte blikken. Door geslachtsdelen te bedekken verhoog je meestal het esthetische effect. Daar waar men met pornografie de geslachtsdelen juist expliciet in beeld brengt, doet men dit bij esthetische naaktfotografie daarom vaak niet.

Voor wat betreft de compositie is het goed te experimenteren met de juiste uitsnede. Je wilt vormen laten zien. De regel ‘less is more’ geldt vooral bij deze fotografiestijl. Veel fotografen die zich hebben gespecialiseerd in naaktfotografie halen zelfs de kleur weg uit de foto. Door de resultaten in zwart-wit af te werken, komen de beelden extra esthetisch over.

Vind je het moeilijk om de juiste poses te vinden? Neus dan eens rond op het internet en zoek bijvoorbeeld naar “esthetic nude woman photography” of “art nude photography”. Je kunt daar niet alleen veel inspiratie mee opdoen, je kunt de gevonden foto’s ook naar het model toesturen om te laten zien wat je in gedachten hebt voor de shoot.

Geen boudoir- of glamourfotografie

Bij boudoir fotografie worden vrouwen vaak in lingerie in een slaapkamerachtige sfeer gefotografeerd. Hoewel deze stijl van fotografie ook niets te maken heeft met erotische fotografie, kan het toch geen artistic nude photography worden genoemd. Het grote verschil zit hem er vooral in dat bij esthetische naaktfotografie het lichaam zelf als kunstobject wordt gebruikt. Bij boudoir fotografie gaat het meer om de vrouw als sensueel en aantrekkelijk 'wezen'. 

Hetzelfde geldt voor glamourfotografie. Hoewel bij een aantal glamourfoto's naakt wordt getoond (vaak zijn dat vrouwenborsten), mag ook dit niet echt tot de artistic nude photography worden gerekend. Bij glamourfotografie richt men zich op het vastleggen van de fysieke aantrekkelijkheid en de verleiding van een persoon. Dit staat in contrast met het doel van de esthetische naaktfotografie. 

Niet helemaal naakt

Het is natuurlijk goed mogelijk om het model niet echt naakt te fotograferen. Wanneer het model de intieme delen bedekt met bijvoorbeeld een arm of been, met een doek of een prop, dan hoeft dat zeker geen afbreuk te doen aan de kracht of het verhaal van de foto. Wel kan het de "acceptatie" enorm verhogen. Nu is dit een heikel punt omdat hier heel verschillend over wordt gedacht. Moeten we 'toegeven' aan de publieke opinie en normen over naakt, of moeten we ons daar juist tegen verzetten?

Hoe het ook zij, met deze 'bedekt naakt' foto's wordt hetzelfde doel nagestreefd als met 'normale' artistic nude fotografie. Ook hier gaat het dus om esthetische naaktfotografie waarbij het lichaam wordt gebruikt als kunstobject. 

Een shoot

Hoe bereid ik nu zo'n shoot voor? Dat loopt uiteen want sommige modellen brengen ook heel wat aan initiatief in. Voor mezelf zorg ik in ieder geval voor een kapstok, de betekenis die de foto's moeten gaan krijgen. Dat werkt voor mij prettig. Laten we naar een voorbeeld kijken.

Tijdens het maken van foto's zocht ik tijdens een shoot naar een tijdelijke vorm gemaakt door vaste vormen. Daar had ik me iets bij bedacht. De vaste vormen stonden binnen die foto's voor de dingen die zijn, zoals jij en ik, een boom of een huis. De tijdelijke vormen staan voor de interactie tussen deze vaste vormen. Een boek heeft pas waarde als we hem lezen. De vaste vormen boek en mens zijn los dus niets totdat ze een interactie met elkaar aangaan. Ze krijgen betekenis voor elkaar doordat ze een interactie met elkaar aangaan.

Ik kon gebruik maken van twee naaktmodellen, dus wat zou ik daarmee in dit kader kunnen doen? Uiteindelijk wist ik het, na wat te hebben geëxperimenteerd met ideeën. De borstpartij, de keel en de kin vormden in die foto's steeds geometrische vaste vormen. Dat was me opgevallen. Het was niet moeilijk om veel driehoeken terug te vinden in de lichamen door de houdingen die de modellen hadden aangenomen. De modellen liet ik bewust geen interactie met elkaar aangaan. Ze raakten elkaar niet. Ze keken langs elkaar heen, naar een ander punt. Ze leken op de foto zowat toevallig langs elkaar heen te lopen, beiden op weg naar een ander doel. Maar daar waar ze op het punt stonden elkaar te passeren, daar ontstond iets in dat korte ogenblik: er ontstond een tijdelijke vorm tussen hen in die betekenis en getuigenis gaf aan elkaars aanwezigheid. Als niet beiden er op dat moment waren geweest, was deze vorm tussen hen in niet ontstaan.

Maar zelf hadden de mensen die elkaar op de foto passeren dat niet in de gaten. Ze gingen zo op in hun eigen leven, op weg naar hun eigen doel, dat ze niet zagen wat ze samen maakten. Daarom was die geschapen tijdelijke vorm na een klein ogenblik weer weg zonder ooit gezien te zijn en kwam deze ook niet meer terug. De modellen zelf zette ik vaag op de foto's (onscherp). In feite deden ze er niet toe wanneer ze niet de vorm tussen hen in konden ontwaren. Want als we niet zien wat we samen zijn, dan zijn we alleen, onbegrepen (vaag) en kaal (naakt). In feite zijn we dan nutteloos en betekenisloos voor elkaar. We krijgen pas betekenis tijdens de interacties met dat wat buiten ons staat. En zo werden de foto's geschapen. 

Laat vormen zien, details zijn vaak overbodig. De regel ‘less is more’ geldt vooral hier.
Veel artistic nude wordt in zwart-wit gemaakt