Een hyperrealistisch schilderij is een schilderij dat sterk lijkt op een foto. Maar kunnen we ook foto maken die lijkt op een hyperrealistisch schilderij?
In het museum
Tijdens een bezoek aan het Stedelijk Museum Amsterdam of aan bijvoorbeeld het museum Boijmans Van Beuningen, kun je je verbazen over sommige olieverf schilderijen. Deze zijn zo realistisch gemaakt dat het wel foto’s lijken.
In dit laatste museum hangt bijvoorbeeld het werk van Rembrandt dat het ‘Portret van Aletta Adriaensdochter’ wordt genoemd. Een prachtig voorbeeld van een realistisch doek. Maar ook nu wordt dit soort werk nog gemaakt. Kijk maar eens naar de realistische portretten die Michael Sydney Moore maakt. Je zou het zelfs super realistisch kunnen noemen.
Kunstvorm
We hebben hier een naam voor. Het hyperrealisme is een kunstvorm waarbij kunstenaars kunstwerken maken die zo realistisch zijn dat ze soms nauwelijks van foto’s te onderscheiden zijn.
Een aantal stemmen zegt dat hyperrealisme geen echte kunst zou zijn, maar eerder beschouwd zou moeten worden als een vorm van vergaand vakmanschap. Dit is een discussie waarin wij ons niet graag willen mengen, maar dat er sprake is van vergaand vakmanschap, zal niemand willen betwisten.
Hoewel het hyperrealisme uit de jaren zestig en zeventig stamt, werden daarvoor natuurlijk ook al realistische schilderijen gemaakt. Denk maar eens aan het werk van Pyke Koch of aan een zelfportret van Huygh Pietersz Voskuyl. Het hyperrealisme lijkt echter nog een stap verder te gaan. Het is niet ‘slechts’ het realistisch naschilderen of natekenen van een onderwerp, maar het hyperrealistisch vastleggen. Het spiegelei van Tjalf Sparnaay is daar een goed voorbeeld van. Dit soort werk lijkt in sommige opzichten nog echter te zijn dan een foto.
Er is iets met hyperrealistische kunstwerken aan de hand. Als je er naar kijkt, krijg je soms het gevoel dat het niet echt kan zijn. Het is te realistisch en te mooi. Dit komt misschien omdat de hyperrealisten bepaalde details weglaten zodat het onderwerp perfecter en levendiger overkomt dan dat het in werkelijk is. Waardoor het ook komt, dat gevoel wordt opgeroepen. Je voelt dat je bedot wordt, maar het dwingt natuurlijk ook meteen respect af voor de vakkundigheid van de kunstenaar.
Hoewel dit een interessant thema is, staat dit artikel op een website over fotografie en kunnen we er daarom niet dieper op ingaan. We gaan het thema hier zelfs omdraaien door te zoeken naar antwoord op de vraag of we ook een hyperrealistische foto zouden kunnen maken.
Binnen de fotografie
Een aantal fotografen doet al wat wij gaan proberen te doen. Zij fotograferen onderwerpen en bewerken die zo dat het lijkt alsof het hyperrealistische schilderijen zijn. Een aantal jaren geleden beschreven we al hoe je van een foto een schilderij zou kunnen maken. Maar dat is niet wat we hier bedoelen. Dit gaat een stuk verder!
Joel Grimes is een fotograaf die zich hierop richt en wanneer we zijn “hyperrealistische foto’s” nader bestuderen vallen ons een aantal zaken op: de huid van de personen die gefotografeerd zijn, is consistent. Dat wil zeggen, overal even glad of even ruw. De tanden zijn onnatuurlijk wit en ook daar zijn geen oneffenheidjes op te vinden. De kleuren van de foto’s zijn vaak in diverse bruintinten met grijs en lila of voorzien van roodachtige accenten. Hij maakt ook veel van dit werk in zwart-wit. De onderwerpen op de foto’s zijn relatief eenvoudig te noemen, altijd portretten en er zijn maar weinig details te bespeuren. Wel is er een soort verharding in de kleuren en lijnen in terug te vinden.
De achtergrond
We gebruiken voor onze pogingen een kleur voor de achtergrond die past bij de teint van de huid van ons model op de achtergrond. Hierdoor wordt de foto rustiger en komt er meer aandacht voor het gezicht. Kun je dit niet omdat het aan apparatuur of de juiste gel ontbreekt, knip dan het model uit en plaats het op een andere achtergrond.
De productie
Het belangrijkste van een dergelijke foto is vanzelfsprekend het uitgangsmateriaal. Zonder goede foto wordt het niets. Daarna hangt het pas af van de nabewerking.
Denk goed na over de pose en de kleding. Voor dit soort foto’s geldt dat je je zult moeten beperken. Kies voor eenvoud en houd de foto simpel. Dat leidt tot het mooiste resultaat.
Uiteindelijk is de belichting het allerbelangrijkste. Zacht licht is voor deze werken vaak het beste. Voorkom daarom zware slagschaduw, werk als het kan met grote softboxen en plaats die dichtbij het onderwerp. Paramount lighting, dus licht dat uit een lichtbron boven en direct in het midden van het gezicht van een onderwerp is geplaatst, doet het vaak goed. Zorg dat de lichtbron zich boven de camera bevindt, en naar beneden wordt gericht op het onderwerp.
Onze foto’s
Om wat voorbeelden te kunnen maken, hebben wij in onze propsruimte gezocht naar wat we nog allemaal hadden liggen. We hebben een enorme ruimte met kasten vol schappen volgestouwd met dozen die gevuld zijn met de meest uiteenlopende zaken. Sieraden, kledingstukken, wapens, doeken, speelgoed, tassen, schoenen en noem maar op.
Tussen die spullen vonden we veren, een gehaakt tafelkleedje, kerstversiering, een babykleedje en een krans die rond een grote kaars geplaatst zou moeten worden. Voldoende om mee aan de slag te gaan!
Voorbewerking voor nabewerken
Als je de foto eenmaal hebt gemaakt, kun je, indien nodig, beginnen het model vrij te maken van de achtergrond om er een andere achtergrond achter te kunnen plaatsen. Een idee voor een goede kleur voor de achtergrond is om de kleur uit de kleding of de huid te samplen en deze te wijzigen naar een kleur die iets lichter of donkerder is en van een iets andere saturatie te voorzien.
Welke methode je ook kiest om de foto te bewerken, iets moet altijd zorgvuldig gebeuren en dat is dan ook waar je altijd mee moet beginnen: Zorg dat de oneffenheidjes in bijvoorbeeld de huid en het gebit zoveel mogelijk zijn weggewerkt. Let ook op de ogen. Het oogwit moet wit zijn, geen adertjes of andere oneffenheidjes toelaten. En vergeet ook de kleding niet. Onnodige kreukels kun je bijvoorbeeld beter verwijderen. Het toverwoord hier is: egaal.
Neem de tijd om deze fase zorgvuldig uit te voeren. Dit bepaalt in grote mate het hyperrealistische gehalte. Daarna kies je pas de methode voor de nabewerking.
Voor onze voorbeeldfoto’s hebben we dit niet gedaan. De verschillen in resultaten van de verschillende bewerkingen die we later zullen bespreken, zijn daardoor beter zichtbaar.
Nabewerking
Dit soort foto’s onderscheiden zich doordat ze weinig contrast kennen en geen zware schaduwen. Dit is dus de tegenhanger van bijvoorbeeld de film noir stijl. De huid zal daarom echt een perfect egaal verloop moeten laten zien.
Er zijn vanzelfsprekend meerdere wegen die naar Rome leiden. Hieronder staat er een aantal van beschreven. Sommige kosten weinig inspanning, andere wat meer. Het aantal handelingen zegt echter weinig over het resultaat. Per foto moet bekeken worden welke methode hiervoor het beste geschikt voor is.
Bij professionele foto’s wordt soms uren, zo niet dagen, aan een dergelijke foto gewerkt. Een aantal fotografen meent zelfs dat je de nabewerking nooit in een dag zou moeten doen. Door de intensiteit van het werk raak je volgens hen aan het beeld gewend en als je het daarom een dagje zou laten rusten om er de volgende dag weer eens naar te kijken, dan vallen je dingen op die je daarvoor niet zag.
Voor dit artikel gaan we niet zo ver. We hebben gekozen voor methoden die relatief eenvoudig uit te voeren zijn en niet al teveel tijd kosten. De meeste lezers van onze artikelen zijn namelijk semiprofessionele fotografen die niet de tijd hebben of de wil om zoveel moeite in een enkele foto te steken.
We hebben soms een aantal verschillende methodieken voor hetzelfde effect gebruikt binnen de onderstaande bewerkingsmethoden. Je ziet bijvoorbeeld dat we een burn effect toepassen door met de Burn Tool in Photoshop te werken, maar ook door hier een Curves Adjustment Layer voor te gebruiken. Het een gaat sneller als het andere. Vanzelfsprekend zijn deze methodieken uitwisselbaar en kun je kiezen wat jij het prettigste en/of beste vindt.
Wij hebben hiernaast, ter illustratie van de hieronder beschreven methoden, een versie van een foto van voor en na de beschreven bewerking geplaatst zodat het verschil zichtbaar wordt gemaakt.
Methode: High Pass
- Selecteer het model, deselecteer de huid en maak een kopie layer (Ctrl+J) van deze selectie
- Geef op deze layer Shift+Ctrl+U (Desaturate)
- Filter, Other, High Pass
- Geef een gewenste waarde op, wij hebben hier gekozen voor 20
- Zet de Blend Mode van deze layer op Hard light
- Bepaal met de Opacity van deze layer hoe sterk het effect moet optreden. Wij hebben hier gekozen voor 80%
- Wijzig de layer met het model naar een Smart Object
- Filter > Camera Raw Filter
- Texture: -60
- Vul het mask van de Camera Raw Filter zwart en gebruik een zachte witte brush om de huid op dit mask wit te verven
- Plaats boven de layer met het model een Hue/Saturation Adjustment layer
- Vink Colorize aan
- Zet Hue op 35
- Zet Saturation op 20
- Zet lightness op 0
- Gebruik Opacity van de Hue/Saturation Adjustment Layer om te bepalen hoe sterk de verkleuring op moet treden
- Gebruik de Burn en Dodge tools met een ronde zachte brush om accenten te benadrukken
Methode : Contrast eruit
- Open de foto in Camera Raw
- Breng Contrast terug naar -100
- Breng Blacks terug zodat de juiste tint van de huid ontstaat
- Gebruik Texture en Clarity om de huid zo egaal mogelijk te maken
Methode: Curves
- Maak van de foto een Smart Object
- Filter > Camera Raw Filter
- Wijzig de White Balance, Temperature en Tint zodat er iets meer groen en geel in de foto tot uiting komt
- Zet de Whites op -100
- Verhoog de Blacks naar +15
- Highlights -30
- Exposure +0,5
- Texture -25
- Druk op J (Radial Filter) en maak een vignette door de randen met Exposure en Blacks wat donkerder te maken. Wijzig eventeel de kleur van deze donkere rand door Temperature en Tint aan te passen. Gebruik Texture en Clarity om het onderwerp er scherper uit te laten springen ten opzichte van de rand. Druk weer op J als je klaar bent.
- Ga naar de tab van de Color Mixer, selecteer oranje en pas de huidskleur naar believen aan door de sliders te bewegen. Eventueel gebruik je de Color Grading tab om de kleuren extra aan te passen.
- Eventueel kun je het geheel nog aanpassen met de opties onder de Calibratie tab.
- Verlaat Camera Raw
- Plaats twee Curves Adjustment Layers. De eerste gaan we gebruiken voor het dodge effect, de tweede voor en burn effect.
- Voor de dodge layer sleep je het middelste punt van de curve omhoog. Voor de burn layer sleep je hem juist naar beneden.
- Vul van beide Adjustment Layer de masks met zwart
- Gebruik een zachte Brush met lage Fill instelling om de effecten daar toe te voegen waar je ze wilt hebben door over de masks te schilderen. Denk aan bijvoorbeeld Opacity: 100% en Flow: 5%
- Voeg een nieuwe Curves Adjustment Layer toe
- Kies hierin met de desbetreffende Dropdownbox voor blauw en bepaal hoe je deze kleur wilt aanpassen. Doe hetzelfde voor groen.
- Door een Selective Color Adjustment Layer toe te voegen, kun je kiezen voor rood om daarmee de rode kleuren te boosten.
- Om het ‘schilderij’ af te maken kun je nog met Filter>Noise>Add Noise wat ruis toevoegen. Plaats hiervoor de Distribution op Gaussian en kies voor 2,5% (Monochromatic).
Tenslotte
Zoals eerder aangegeven moet de methode bij de foto gekozen worden. In de drie beschreven methoden bevinden zich trucs die niet altijd even wenselijk zijn. De High Pass methode levert bijvoorbeeld een verhoogde scherpte op voor zaken waarbij je het textuur zou willen accentueren, zoals het patroon in de doek op het hoofd, de haren van de schapenvacht en de takjes in de krans van afb 2. De methode waarbij het contrast wordt teruggebracht levert een perfect zachte huid en teint op terwijl de "Curves Methode" een zowat geschilderde kleuring oplevert.
We kunnen een aantal van deze trucs natuurlijk ook combineren. Uitgaande van afb 7 hebben we een aantal technieken uit alle drie de beschreven methoden gecombineerd en een lijst als kader om het werk heen geplaatst. In afb 8 zien we daarvan het resultaat. Is het geen plaatje geworden om in te lijsten?
