Met eenvoudige kerstverlichting kun je de meest magische en sprookjesachtige foto’s maken. Hier lees je hoe je dat kunt doen.
Onscherp is top!
Wanneer je de lampjes van een kerstverlichting buiten het scherptedieptegebied van het objectief houdt, ontstaat er een magisch effect dat bokeh wordt genoemd. De onscherpte van de lampjes zorgt er voor dat er een sprookjesachtige sfeer ontstaat.
De breedte van het scherpdieptegebied is afhankelijk van een aantal factoren zoals de brandpuntsafstand van het objectief, het gekozen diafragma en de afstand tussen de camera en het onderwerp. Wanneer je meer wilt weten over scherptediepte, raden we je aan dit artikel te lezen.
In afb 1 is te zien hoe een foto is gemaakt van een aantal kleurpotloden. De foto is dichtbij genomen met een lage waarde voor het diafragma (grote lensopening). Het scherptedieptegebied is hierdoor relatief klein te noemen en omvat niet veel meer dan twee keer een potloodbreedte (aangegeven tussen de strepen). Daardoor wordt het potlood met de gele punt, die zich dichter bij het objectief bevindt, onscherp en hetzelfde vindt plaats met de twee kleurpotloden achter het scherpe potlood.
Het zijn deze twee onscherpe gebieden waarin ook kerstlampjes, en daarmee hun licht, onscherp zullen worden weergegeven. In dit geval zouden we daarom dus ook van "Bokeh gebieden" kunnen spreken.
Kleuren
Kerstverlichting bestaat er in allerlei kleuren en varianten. De witte lampjes produceren vaak een dusdanige kleurtemperatuur dat ze op de foto geel lijken te zijn. Prima natuurlijk, want dat verhoogd de sfeer alleen maar.
We hebben gemerkt dat er een groot verschil tussen kerstlampjes zit en het is daarom de moeite waard om vooraf te testen welke lampjes het meest gewenste resultaat opleveren. Ook kunnen dezelfde, bijvoorbeeld witte lampjes in een slinger, onderling verschillen van kleurtemperatuur. Soms is dat juist wel zo aardig. Hierdoor wordt het ene lichtbolletje immers iets witter, het andere juist weer iets geler.
Het onderwerp zelf moet natuurlijk door ‘goed licht’ worden beschenen. Dat wil zeggen dat het onderwerp zo verlicht moet zijn zoals jij dat als fotograaf het liefste ziet. Het licht van de kerstlampjes is “zoals het is”. Daar stel je niets op in.
Voor de foto’s die je bij dit artikel ziet, hebben wij gebruik gemaakt van twee flitsers die aan weerszijden van ons fotomodel stonden opgesteld. Hierdoor werd zij belicht, maar bleef de achtergrond donker. Een methode om het bokeh effect goed te kunnen laten zien.
De plek
De lampjes kunnen in een horizontaal vlak worden gehouden buiten het scherptedieptegebied. Is dit een perfect horizontaal vlak ten opzichte van de camera, dan zullen alle lampjes een even groot bokeh opleveren. Zie hiervoor afb 2.
Speel je wat met de lampjes in de ruimte, en verlaat je daarmee dus het perfecte horizontale vlak, dan zul je merken dat de foto verandert. Je krijgt bokeh (“lichtbollen”) van diverse afmetingen en ook de kleuren lijken hierdoor meer te variëren.
Door zowel voor het scherptedieptegebied kerstlampjes te plaatsen als er achter ontstaat het idee dat iemand zich midden in de bokeh omgeving bevindt. Dat maakt het geheel sprookjesachtiger. Heb je alleen lampjes geplaatst tussen het objectief en het scherptedieptegebied, dan wek je de suggestie op dat iemand naar het bokehgebied kijkt. Plaats je daarentegen de lampjes alleen in het bokehgebied achter het onderwerp (zie afb 3), dan lijkt het alsof iemand voor dat gebied staat of er juist uit komt. De plaatsing van het bokeh heeft een enorm effect op de sfeer van een foto.
Experimenteer
Wanneer je start met een diafragma van f/4 of minder, dan lukt het in de meeste gevallen wel om dit soort foto’s te maken. Hoe lager je gaat, bijvoorbeeld f/1.4, hoe groter het bokeh effect. Maar de brandpuntsafstand van het objectief speelt ook een belangrijke rol bij de scherptediepte en dus ook op het bokeh effect. Werk je daarom met een telelens, dat zal door de grote brandpuntsafstand het effect sterker worden.
Vanzelfsprekend geldt ook dat de positie van de lampjes tussen de camera en het onderwerp een behoorlijk effect heeft op het eindresultaat. Hoe dichter de lampjes zich bij de camera bevinden, hoe groter de lichtbollen worden. Om afb 4 te kunnen maken bevond het objectief zich zowat in de kerstboomverlichting.
Heeft het onderwerp een bril op of een sieraad dat spiegelt, dan zie je het bokeh ook in deze zaken weerspiegeld wat een interessant extra effect kan opleveren en het geheel nog meer gevoel mee kan geven.
Wanneer je de foto’s in RAW maakt, kun je achteraf nog eenvoudig de wit balans aanpassen. Ook kun je de foto achteraf met Desaturate (Ctrl+Shift+U in Photoshop) in grijstinten omzetten en eventueel kleuren met een Hue/Saturation Adjustment Layer. Juist bij dit soort foto’s kunnen deze technieken tot zeer fraaie beelden leiden.
Ophangen
De kerstboomverlichting kan opgehangen worden aan een hangertje of een statief zodat je de tijd kunt nemen om de juiste compositie te maken.
Je kunt het fotomodel echter ook vragen om de lampjes vast te houden (zie afb 5). Het voordeel hiervan is dat je eenvoudig met afstand en diepte kunt spelen terwijl het model een rol krijgt in het maken van een goede compositie. Afb 6 is zo tot stand gekomen.
Sfeer
Hoewel deze techniek met de kerstverlichting gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld boudoir en andere romantische fotografie, zijn er ook nog andere foto's waarbij dit veel wordt gebruikt. We praten dan over het maken van foto’s voor de kerstperiode. Met afbeelding 8 laten we je daar twee voorbeeldjes van zien.
Lichtverhouding werkt wel
Wanneer je van mening bent dat het licht van de kerstverlichting te sterk is waardoor het bokeh te overheersend wordt, dan kun je daar wel wat aan doen.
Je kunt vanzelfsprekend de sterkte van het licht van de kerstverlichting niet instellen, maar je kunt dit licht in verhouding wel laten afnemen waardoor hetzelfde effect ontstaat. Zet de flitsers gewoon op een hogere stand en fotografeer met een kleine lensopening. Probleem opgelost!
Kleur veranderen
Voor de echte liefhebber is het mogelijk om ook nog de kleur van het bokeh aan te passen. Je moet daarvoor weten dat de huidige kleurstelling (het gele licht) wordt bepaalt doordat de kleurtemperatuur van het licht van de kerstlampjes afwijkt (ligt rond de 3000K) van dat van de gebruikte flitsers (vaak boven de 5300K) en dat de camera er van uitgaat dat de kleur van de flitsers (daglicht gelijkend) correct (en dus wit) is. Stel je de witbalans van de camera in op die van de kastlampjes, dan zal het licht van de kerstlampjes er wit uit lijken te zien, maar het flitslicht wordt dan blauw.
Zou je beide wit licht willen laten uitstralen, dan kan dit door op de flitser een kleurenfilter (een gel) te plaatsen zodat de flitser hetzelfde kleur licht als de kastlampjes zal gaan uitzenden. De witbalans kan dan ingesteld worden op de 3000K van de kerstlampjes/flitsers en het licht zal dan dus wit lijken te zijn. Door een andere gel op de flitser te plaatsen en de witbalans daar op in te stellen, zal de kleur van het licht van de kerstlampjes wijzigen. Je kunt daarmee in theorie alle kleuren maken die je maar zou willen.
Apart fotograferen
Wanneer je het te lastig vindt om op deze manier de juiste foto te kunnen maken, kun je er altijd nog voor kiezen om het onderwerp en de (onscherpe) lampjes apart te fotograferen. Het is dan ook wat gemakkelijker om de kleur, de positie en de grootte van het bokeh achteraf aan te passen. Fotografeer de lampjes dan bij voorkeur met een zwarte achtergrond zodat je ze later gemakkelijk kunt verwerken.
Hoe je een los gefotografeerd bokeh kunt verwerken in een foto lees je in dit artikel. Bedenk wel, weerspiegeling van het bokeh in bijvoorbeeld een bril, een oog of een sieraad wordt dan wel heel moeilijk realiseerbaar. Alles wat je kunt fotograferen is daarom altijd beter.
