Wraakfoto Plaatsen

Het komt helaas voor dat seksueel getinte naaktfoto’s via het internet worden gepubliceerd om wraak te nemen op een ex of om een ander ‘te pakken te nemen’. Waarom pakken ze de schuldigen niet gewoon op?

Strafbaar

Wanneer iemand zonder toestemming een seksueel getinte naaktfoto van een ander online zet, kan dat in een aantal gevallen strafbaar zijn. Er wordt daarmee immers smaad gepleegd. Smaad plegen is verboden omdat je daarmee de goede naam of het aanzien van iemand anders aantast en dat is nu eenmaal niet toegestaan.

Sinds 1 januari 2020 is het misbruik maken van seksueel beeldmateriaal, zoals wraakporno, expliciet strafbaar gesteld. Kort samengevat wil dit zeggen dat als iemand zonder toestemming seksueel beeldmateriaal van een persoon maakt, dergelijk beeldmateriaal in bezit heeft of dat verspreidt, hij daarvoor veroordeeld kan worden. 

Sommige mensen zijn niet zo blij met deze nieuwe wetgeving. Zij stellen dat de maximale straf die hierop staat lager is dan die op smaad en dat ze daarom liever niet deze nieuwe wetgeving hadden gezien. Deze nieuwe wet moet dan ook vooral laten zien dat we het als maatschappij niet correct vinden wanneer wraakporno wordt gebruikt, niet zo zeer om daders harder aan te kunnen pakken. 

Als iets strafbaar is en tegen je wordt gepleegd, kun je daar aangifte van doen bij de politie. In het geval van het plaatsen van dit soort naaktfoto’s gaat het om de afdeling Zeden. Maar het valt lang niet in alle gevallen mee om te bewijzen wie de naaktfoto’s online heeft gezet en om te bewijzen dat je er nooit (eerder) toestemming voor hebt gegeven. Zelfs niet als jij denkt dat maar een persoon deze foto’s in zijn of haar bezit kan hebben.

Want bewijs maar eens dat jij, hij of zij die foto’s niet buiten de eigen schuld om zijn kwijtgeraakt of dat ze niet aan een ander zijn doorgestuurd die ze online heeft geplaatst. Daarnaast kan het zijn dat je eerder wel toestemming hebt gegeven en daar, bijvoorbeeld om rancuneuze redenen, op terug probeert te komen. 

Om iemand aansprakelijk te kunnen stellen is hard bewijs nodig. En het blijkt regelmatig lastig te zijn dat harde bewijs te vinden. In nogal wat gevallen zal de politie je wegsturen als je van een dergelijke zaak aangifte doet. Dit omdat ingeschat wordt dat ze de zaak niet kunnen bewijzen of dat er heel veel moeite mee gepaard zou kunnen gaan.

Ook kan het voorkomen dat ze er domweg geen tijd (geen capaciteit) voor hebben. En dat is ook niet zo vreemd: voor jou is het misschien heel erg vervelend en het wordt doorgaans ook echt wel serieus genomen, maar jammer genoeg gebeuren er nog veel ernstigere dingen en die krijgen logischerwijs voorrang.

Kan het gemakkelijk?

Zonder mensen op verkeerde ideeën te willen brengen kan gesteld worden dat het niet heel ingewikkeld is om anoniem berichten en beeldmateriaal via het internet te verspreiden. Iedereen weet dit ook wel. Immers, anders zouden er ook geen anonieme bedreigingen of haatreacties geplaatst kunnen worden. 

Opsporingsdiensten kunnen in een aantal gevallen traceren wie een anoniem account heeft aangemaakt, maar met de juiste technische tools kan ook dat voorkomen worden. En daarvoor hoef je zeker geen IT-expert te zijn. 

Daarnaast geldt ook hier dat het inzetten van opsporingsdiensten alleen echt loont wanneer de kans op succes reëel is en de daad als ernstig genoeg wordt beschouwd om er veel moeite in te stoppen. Iedereen weet dat de cyber politie in Nederland sterk onderbemand is en wie een en een optelt, kan zelf wel zijn conclusies trekken. 

Reden

Nu speelt de reden voor het plaatsen van de foto’s natuurlijk wel een rol voor de handhaver. Als de foto's worden gebruikt voor chantage is dat wat anders dan wanneer ze worden geplaatst voor een “eenmalige impulsieve wraakactie”. Wraakporno wordt als minder ernstig beschouwd dan chantage. Op smaad via afbeeldingen is de maximale straf lager dan die voor chantage. Daarbij kan chantage voortduren, terwijl de wraak door de wraakfoto, als die eenmaal is gepubliceerd, kan zijn afgerond. Mogelijk dat daarom op chantage eerder actie ondernomen wordt dan op een eenmalige wraakactie. 

Maar ook in het geval dat de foto’s 'slechts' uit wraak zijn geplaatst, zal de rechter toch nog moeten proberen in te schatten hoe ernstig het slachtoffer geschaad is en wat de beweegredenen van de dader waren om dit te doen. Hoewel het plaatsen van wraakporno als ernstig wordt beschouwd, hoeft de maximale straf daarom helemaal niet opgelegd te worden, zelfs niet als de dader met overtuiging in zijn of haar kraag is gegrepen. Het komt voor dat een dader bijvoorbeeld wordt veroordeeld tot een werkstraf van 20 of 40 uur terwijl de maximale straf twee jaar is. Nog vaker wordt de zaak afgedaan met een waarschuwing of een berisping. Die maximale straf wordt slechts zeer zelden gegeven. 

Voor een slachtoffer is dit vaak onverteerbaar. Het slachtoffer voelt zich immers enorm benadeelt en kan vinden dat hij of zij nog jaren last blijft houden van datgene wat heeft plaatsgevonden. Dit is een moeilijk punt omdat rechtspraak en genoegdoening lang niet altijd synoniemen van elkaar zijn in de ogen van het slachtoffer.

Dwangsom

Juist omdat het vaak niet tot een zaak komt, wordt in dergelijke gevallen wel eens geprobeerd om de dader op een andere manier onder druk te zetten zodat de foto's worden verwijderd. Soms wordt er dan met een dwangsom geschermd. Maar uiteindelijk geldt hiervoor natuurlijk hetzelfde: als het niet te bewijzen valt, dan valt er ook niets af te dwingen. Als de dader daarom zijn rug recht weet te houden, dan wordt het meestal erg lastig.

Nu zou je kunnen denken dat je dan de site wel kunt aanspreken waarop de foto’s worden vertoond. Dat kan ook, maar tegen de tijd dat je die site hebt bewogen om de foto’s te verwijderen, zijn ze vaak al gekopieerd naar diverse andere sites. En lang niet alle sites kun je juridisch bewegen om de foto’s te laten verwijderen. Je kunt het dan hooguit verzoeken. Denk aan bijvoorbeeld sites gehost in China.

Daarnaast worden foto’s niet altijd op sites geplaatst, maar naar bekenden gestuurd of via een gehacked account van het slachtoffer zelf verspreid. Het versturen naar bekenden vindt meestal plaats met behulp van anonieme accounts. Dit soort foto’s wordt dan door deze bekenden ook nog wel eens doorgestuurd. Om nog maar eens te zwijgen van het aantal keer dat de foto's niet worden doorgestuurd, maar wel aan derden worden vertoond. 

Naaktfoto’s gek?

Het is niet meer van deze tijd om naaktfoto’s als iets vreemds te beschouwen. Wie dat doet heeft geen oog voor de maatschappelijke en technische ontwikkelingen van de afgelopen twee decennia. Uit onderzoek van Een Vandaag uit 2017 bleek dat meer dan 25% van de mensen tussen de 12 en 24 jaar naaktfoto’s of naaktvideo’s van zichzelf doorstuurt naar derden. Dat aantal zal inmiddels beduidend hoger liggen.

Let wel, dit onderzoek zegt dat 25% deze beelden zelf doorstuurt. Er zijn veel meer mensen die naaktfoto’s of naaktvideo’s van zichzelf hebben. Er wordt wel aangenomen dat er momenteel meer mensen zijn met dit soort foto’s dan zonder. Ook deze foto’s of video’s kunnen vanzelfsprekend gestolen worden en daarmee in omloop komen.

Waarmee maar gezegd is dat het blijkbaar niet vreemd is dat er van iemand naaktfoto’s bestaan en circuleren. Het moge duidelijk zijn dat het hier niet gaat om kunstfoto’s zoals artistic nude of bodyscapes, maar om seksueel getint werk. Naakten die als kunst worden gemaakt leveren vanzelfsprekend doorgaans ook geen echte problemen op.

In de regel beschikken alleen intimi over dit soort beeldmateriaal. Maar relaties lopen ook wel eens stuk en dan kan dit werk als wapen in een strijd terechtkomen. Daarnaast heeft menigeen moeten ontdekken dat het vertrouwen dat men aan intimi schonk ook wel eens tijdens de relatie al werd geschonden. 

Alleen jongeren?

Een veel verspreide opvatting is dat het in dit soort cases vooral om foto’s zou gaan van kinderen die ze met Snapchat naar elkaar zouden sturen en waarvan ze niet wisten dat deze toch opgeslagen konden worden. Maar dit is niet juist.

Van jongeren weten we wel veel meer omdat er in een recent verleden hele nare dingen mee zijn gebeurd en er daarom onderzoek naar werd verricht. Kinderen moesten psychisch ondersteund worden en er hebben zelfs kinderen zelfmoord om gepleegd. Maar dat wil niet zeggen dat dit alleen bij kinderen voorkomt.

Het naar elkaar versturen van naaktfoto’s is ook voor volwassenen een manier geworden om relaties te leggen en vertrouwen op te bouwen. Het zou, volgens een aantal wetenschappers, een vorm van flirten zijn.

Uit een onderzoek bij meer dan 350 mensen concludeerde men dat 75% van de millenials wel eens aan sexting heeft gedaan. Een dikke 60% van de ondervraagden heeft wel eens een naaktfoto van zichzelf verstuurd en mensen ouder dan 45 bleken hieraan gewoon deel te nemen.

Bij aangiftes speelt de leeftijd een belangrijke rol. Kinderporno wordt als bijzonder kwalijk gezien en daar zal door de politie daarom veel eerder actie op worden ondernomen dan op het plaatsen van een topless foto van een vrouw van boven de veertig.

Dan maar niet

Iemand schreef eens dat we het maken van naaktfoto’s niet moesten beschouwen als iets normaals. Want, zo luidde zijn betoog, maak je geen naaktfoto’s, dan kan er ook geen misbruik van worden gemaakt.

Dat klopt natuurlijk wel, maar dit is ook wel een heel simpele redenering omdat het de maatschappelijke en technische ontwikkelingen terzijde schuift. Psychologen zijn dan ook van mening dat we mensen vooral moeten leren dit soort foto’s niet door te laten sturen. In de reclame spotjes die ter preventie door de overheid zijn gemaakt zien we dit terug.

Maar ook dit is een lastig ding. Immers, niet iedereen kan de gevolgen van het doorsturen even goed inschatten en soms is het meer een impuls dan een goed doordachte handeling. Uit boosheid kan iemand iets doen waar hij al een paar uur later vreselijk spijt van kan hebben gekregen. Maar het terugdraaien van verstuurde foto’s is nu eenmaal niet mogelijk.

Wat staat blijft

Nu wordt ook nog wel eens gesteld dat je daarom online maar het beste niets kunt doen wat je ook in het echt niet zou doen. Maar het lijkt er op dat dit soort uitspraken vooral worden gedaan door mensen met weinig ervaring. Immers, voor veel mensen is online juist een medium waarin ze dat kunnen doen wat ze in werkelijkheid niet durven te doen.

Daarnaast laten mensen in praktijk elkaar ook dingen zien. Wie heeft er nooit doktertje gespeeld? Maar die dingen blijven niet bestaan, foto’s en video’s blijven op het internet minimaal zeven jaar beschikbaar. Speelden we als achtjarige misschien doktertje uit nieuwsgierigheid, zeven jaar later, toen we vijftien waren, liepen we echt niet meer met die beelden rond, al hadden we nog steeds dezelfde buurjongens en -meisjes als vriend.  

Juist omdat de online wereld niet hetzelfde is als de ‘gewone wereld’ moeten we ons daar niet hetzelfde gedragen. We zouden juist beter moeten weten.

Gevolgen

Als je slachtoffer wordt van wraakporno, dan kan dat grote gevolgen voor je hebben. Veel slachtoffers ervaren enorme mentale en emotionele schade. Op de eerste plaats voelen de slachtoffers zich machteloos, maar ook gevoelens van vernedering en schaamte spelen hierbij natuurlijk een grote rol.

Het komt regelmatig voor dat slachtoffers van wraakporno suïcidale gedachten ontwikkelen, last hebben van paniekaanvallen en depressief worden. Meer dan de helft van de slachtoffers ervaart dat ze zelf verantwoordelijk worden gesteld voor dat wat er is gebeurd. Iets wat een enorme negatieve druk kan uitoefenen op de verwerking van hetgeen gebeurd is. 

Het is daarom van groot belang dat je, wanneer je hier slachtoffer van bent, hulp inschakelt. Omdat men aanneemt dat ongeveer een of de vijf jongeren wel eens slachtoffer van sexting is geweest, weten we dat er veel mensen moeten zijn die met een dergelijke druk op de schouders rondlopen zonder dat ze dit delen met hun omgeving of daar hulp bij inroepen. Dat is op zijn minst zorgwekkend te noemen.  

Slachtoffer

Mensen waarvan ongewild seksueel getinte naaktfoto’s op het internet verschijnen, moeten we beschouwen als slachtoffers. We moeten af van het idee dat ze schuld aan een dergelijke zaak hebben. Ze hebben weliswaar naaktfoto’s van zichzelf gemaakt of laten maken, maar dat is helemaal niet zo vreemd, zoals eerder al werd aangetoond. Ze hebben daarbij nooit voor ogen gehad dat die beelden publiekelijk vertoond zouden worden. Dat was nooit het doel van deze beelden.

Het is goed dat mensen elkaar vertrouwen. En zelfs als mensen met onenigheid uit elkaar gaan, mag je er vanuit gaan dat als jij alles netjes hebt gedaan, de ander ook netjes met jou om zal gaan. Heb jij de ander vanuit een zeker normen- en waardenbesef behandeld, dan mag je verwachten dat die ander dat ook met jou doet. Wie de bal kaatst kan hem terug verwachten. Dat gaat twee kanten op.

Natuurlijk zijn er altijd mensen die zich niet aan deze normale sociale regels houden, en van die mensen kun je slachtoffer worden. Bedenk dan wel dat jou, als jij je wel goed gedragen hebt, dan niets te verwijten valt. In dat soort gevallen zegt het verspreiden van de foto’s veel meer over die persoon, dan over jou.

De beste wraak

Als je verspreiding op internet tegen wilt gaan, moet je binnen enkele uren handelen. Meestal ben je daar te laat voor. Stel dat je niets meer kunt doen tegen de verspreiding, vraag dan in ieder geval aan de mensen in je naaste omgeving of ze dit beeldmateriaal van jou willen weggooien en niet willen doorsturen en niet willen tonen aan anderen. Er zijn sites en deskundigen die je daarbij kunnen adviseren.

En wil je wraak nemen, aan welke kant je ook staat, bedenk dan dat de beste wraak is dat je zo snel mogelijk gelukkig wordt zonder die ander. Vergeet die ander, maak je er van los. Want wraak brengt hooguit voldoening voor een dag, liefde voor alle tijden!